Medycyna sportowa

Zastosowanie terapii w wodzie u pacjentów z chorobami neurologicznymi

dr n. o kult. fiz. Anna Ogonowska-Słodownik

Katedra Nauczania Ruchu, Wydział Rehabilitacji, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie

Leczenie pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi stanowi dla terapeutów wyzwanie ze względu na występujące u tych osób m.in. osłabienie, hipertonię, deficyty ruchu, ograniczenia zakresu ruchu, utratę czucia, brak koordynacji bądź niestabilność postawy. Obecność jednego lub więcej z tych problemów ma negatywny wpływ na stan pacjenta, gdyż przyczynia się do występowania problemów z czynnościami dnia codziennego, takimi jak: chodzenie, zmiany pozycji czy sięganie po przedmioty.

Poprzez różne mechanizmy, w tym ostry uraz lub zmiany zwyrodnieniowe układu nerwowego, choroby neurologiczne mogą powodować szeroki zakres upośledzeń. Zaliczamy do nich osłabienie lub paraliż, spastyczność, upośledzenie czucia, które z kolei mogą skutkować ograniczeniami aktywności i trudnościami w wykonywaniu różnych zadań. Postęp każdej choroby jest bardzo zróżnicowany, a deficyty obejmują osłabienie mięśni, utratę czucia, ból i zmęczenie. To z kolei powoduje ograniczenie aktywności, przykurcze i obniżoną jakość życia. Grupa pacjentów z chorobami neurologicznymi jest bardzo niejednorodna pod względem objawów, co nie pozwala na stworzenie jednoznacznych zaleceń dotyczących fizjoterapii, treningu czy ćwiczeń.

Neuroplastyczność jest jednym z głównych mechanizmów dających możliwość powrotu do zdrowia w przypadku pacjentów z problemami neurologicznymi. Badania naukowe wykazały, że ćwiczenia fizyczne mają korzystny wpływ na plastyczność układu nerwowego – bezpośrednio poprzez promowanie neuroprotekcji i wywoływanie zmian w strukturze neuronów oraz pośrednio dzięki poprawie funkcji mózgu. U wielu osób z chorobami neurologicznymi stopień upośledzenia funkcjonowania ogranicza ich zdolność do skutecznego uczestnictwa w programie rehabilitacji na lądzie. W takich sytuacjach terapia w wodzie może być wykorzystana jako bodziec stymulujący plastyczność, wpływający na poprawę funkcji oraz prowadzący do odzyskania zdrowia. Dla tych, którzy mogą uczestniczyć w rehabilitacji na lądzie, dodanie terapii w wodzie do programu rehabilitacji to urozmaicenie, a także wyzwanie w zakresie wykonywania ćwiczeń. Może też wpłynąć na poprawę samopoczucia i zwiększać motywację do aktywności.

Terapia w wodzie oferuje unikalne, wszechstronne podejście w leczeniu ograniczeń wynikających z chorób neurologicznych, a co za tym idzie – zapobiega ograniczeniom w wykonywaniu czynności dnia codziennego, a także umożliwia uczestnictwo w życiu społecznym. Terapia w wodzie znajduje zastosowanie m.in. u pacjentów:

  • ze stwardnieniem rozsianym
  • z mózgowym porażeniem
  • z dystrofią mięśniową
  • z uszkodzeniem/urazem rdzenia kręgowego
  • z chorobą Parkinsona
  • po urazach mózgowo-czaszkowych
  • po udarach.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zasady prowadzenia terapii

Prowadząc terapię w wodzie u pacjentów z chorobami neurologicznymi, należy kierować się indywidualnymi możliwościami danej osoby. Są jednak ogólne zasady, które mogą pomóc w tworzeniu [...]

Task-type approach – podejście zadaniowe

Jednym z rodzajów stosowanego podejścia do ćwiczeń pacjentów z chorobami neurologicznymi jest podejście zadaniowe (task-type approach), pierwotnie stworzone dla osób po udarze. Podejście [...]

Metody terapii w wodzie

Metody terapii w wodzie znajdujące zastosowanie u osób z chorobami neurologicznymi to WATSU, Bad Ragaz Ring Method (BRRM) i Halliwick.

Badania naukowe

Jest coraz więcej publikowanych badań naukowych potwierdzających skuteczność terapii w wodzie u osób z chorobami neurologicznymi. W przypadku pacjentów po udarze stwierdzono poprawę mobilności i równowagi [...]

Podsumowanie

Wyzwania związane z rehabilitacją pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi zachęcają do odkrywania wielu różnych podejść do neurorehabilitacji. Przed zastosowaniem terapii w wodzie fizjoterapeuci powinni dokładnie [...]

Do góry