Wytyczne

Wskazania do szczepienia przeciw krztuścowi wśród personelu medycznego

Narażeni na częsty kontakt z chorymi, niezaszczepieni pracownicy medyczni mają większe ryzyko zachorowania i stanowią potencjalne źródło zakażenia dla innych – pacjentów oraz osób z najbliższego otoczenia, w tym współpracowników

W XXI wieku transmisja chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne, oraz pojawiające się ogniska epidemii w placówkach ochrony zdrowia (np. na oddziałach pediatrycznych) wciąż stanowią poważne wyzwania dla systemów zdrowotnych. Dzieje się tak nawet w krajach rozwiniętych ekonomicznie, w których programy szczepień są prowadzone od kilku dekad1,2.

Takie ogniska epidemii powodują wiele kosztów, odnoszących się zarówno do liczby zaistniałych przypadków zakażenia oraz ich skutków zdrowotnych, jak i do zakłóceń w świadczeniu usług opieki medycznej. Wiele chorób zwalczanych drogą szczepień (m.in. krztusiec) jest wciąż uważanych za choroby wieku dziecięcego, a to powoduje, że u osób dorosłych, w tym personelu medycznego, często pozostają one niezdiagnozowane lub diagnoza jest stawiana z opóźnieniem. W takich przypadkach środki kontroli transmisji zakażenia (np. izolacja chorych) nie zostają wdrażane lub są wdrażane zbyt późno3,4.

Narażeni na częsty kontakt z chorymi, niezaszczepieni pracownicy medyczni mają większe ryzyko zachorowania, ale stanowią także potencjalne źródło zakażenia dla innych, m.in. pacjentów oraz osób z najbliższego otoczenia, w tym współpracowników. Uzasadnienie dla szczepień prowadzonych wśród pracowników ochrony zdrowia opiera się zatem na potrzebie zapewnienia im bezpośredniej ochrony oraz pośrednio – ochrony innych osób (m.in. pacjentów), a także zachowaniu ciągłości działania sektora opieki zdrowotnej. Należy mieć na uwadze, że zachorowanie pracownika medycznego na chorobę zakaźną, nawet o łagodnym przebiegu klinicznym, może skutkować przeniesieniem zakażenia na pacjentów (np. na osoby z upośledzoną odpornością lub niemowlęta, które nie zostały jeszcze zaszczepione) i prowadzić do wystąpienia u nich ciężkich, zagrażających życiu objawów zarówno w przebiegu samej choroby, jak i jej późniejszych powikłań3,5.

Jedną z chorób zakaźnych o rosnącym znaczeniu dla sytuacji zdrowotnej populacji (reemerging infectious disease) stanowi krztusiec. Choć jest to choroba zwalczana drogą szczepień, wciąż pozostaje w czołówce najsłabiej kontrolowanych chorób zakaźnych1,3.

Szczepienia przeciw krztuścowi są zalecane pracownikom medycznym, w szczególności osobom mającym kontakt z noworodkami i niemowlętami, jako kluczowe działanie ograniczające transmisję zakażeń B. pertussis. Odpowiednio dobrane programy szczepień os...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Sytuacja epidemiologiczna krztuśca w Polsce

Krztusiec (koklusz, pertussis, whooping cough) to choroba o bardzo wysokiej zakaźności, wywoływana przez Gram(-) bakterię Bordetella pertussis (pałeczkę krztuśca). Bakteria ta produkuje [...]

Etiopatogeneza krztuśca

Jedynym rezerwuarem B. pertussis jest człowiek. Głównym źródłem transmisji krztuśca są osoby zakażone, które przechodzą krztusiec bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Nie obserwuje [...]

Obraz kliniczny choroby

Krztusiec obrazem klinicznym przypomina zapalenie oskrzeli z napadowym, przewlekającym się kaszlem. Typowy przebieg choroby, charakterystyczny dla małych dzieci i osób nieuodpornionych, obejmuje trzy [...]

Rozpoznanie krztuśca

Rozpoznanie kliniczne choroby może zostać potwierdzone za pomocą badań mikrobiologicznych lub serologicznych. Standardem jest hodowla wymazu z nosogardzieli na podłożu Regana-Lowe’a lub Bordeta-Gengou. [...]

Zapobieganie zachorowaniom na krztusiec poprzez szczepienia ochronne

Do podstawowych metod zapobiegania zachorowaniom na krztusiec należą szczepienia ochronne1,3,13.

Rekomendacje i polityka szczepień przeciwko krztuścowi dla osób dorosłych

Do wdrożonych na świecie strategii szczepień osób dorosłych dążących do zmniejszenia transmisji zakażeń na najmłodsze dzieci zaliczamy: szczepienia kobiet w ciąży, strategię [...]

Krztusiec a pracownicy medyczni

Placówki ochrony zdrowia mogą stać się lokalnym ogniskiem epidemii krztuśca ze względu na obecność osób chorych oraz kontakty personelu medycznego z pacjentami [...]

Rekomendacje dotyczące szczepień pracowników ochrony zdrowia

Pracownicy ochrony zdrowia są szczególnie narażeni na transmisję chorób zakaźnych, co czyni ich ważną grupą docelową szczepień ochronnych. Amerykański Komitet Doradczy [...]

Uzasadnienie szczepień personelu placówek opieki zdrowotnej

Przypadki transmisji zakażenia z pracownika ochrony zdrowia na pacjenta i odwrotne – z pacjenta na pracownika medycznego − są opisywane w piśmiennictwie, choć największe ryzyko [...]

Korzyści wynikające ze szczepień pracowników ochrony zdrowia

Podsumowując, wykonywanie szczepień ochronnych wśród pracowników medycznych przynosi korzyści pracownikom i pracodawcom, a także są one widoczne w szerszym kontekście – zdrowia publicznego oraz [...]

Działania służące upowszechnianiu szczepień wśród pracowników ochrony zdrowia

Zgodnie z zaleceniami ACIP wskazane jest aktywne promowanie szczepień przeciw krztuścowi wśród personelu medycznego, a także ułatwienie dostępu do tych szczepień – m.in. [...]

Podsumowanie

Ze względu na częsty i bliski kontakt z chorymi, wysoką zakaźliwość krztuśca i brak odporności utrzymującej się przez całe życie (poszczepiennej oraz po przebytym [...]

Do góry