Różne schorzenia tego samego narządu mogą wymagać, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, odmiennych modyfikacji w składzie jakościowym i ilościowym w menu. Dlatego w drugiej połowie ubiegłego wieku w celu uporządkowania i ujednolicenia używanej nomenklatury nazwy diet zaczęły opisywać modyfikacje w ich składzie
Żywienie zawsze było postrzegane jako ważny czynnik wpływający na zdrowie i ryzyko rozwoju chorób oraz wykorzystywane w leczeniu. W przeszłości specjalne zestawienia posiłków określano nazwami, które wskazywały na ich przeznaczenie. Stosowano określenia wywodzące się od nazw jednostek chorobowych lub chorych narządów (np. diety: wątrobowa, trzustkowa, nerkowa, wrzodowa, cukrzycowa). Innym sposobem nazywania diety było wykorzystywanie nazwisk ich autorów (np. diety: Kempnera, Schrothe’a, Karela, Andressena, Sippy’ego, Meulengrachta, Jarockiego, Fiessingera) lub stosowano nazwy, w których wymieniano dominujący produkt spożywczy (np. dieta ziemniaczana). Powyżej opisana terminologia nie dostarcza informacji o podstawowych zmianach jakościowych lub ilościowych, jakie zostały zastosowane w danej diecie. Natomiast różne schorzenia tego samego narządu mogą wymagać, zgodnie z obecnym stanem wiedzy, odmiennych modyfikacji w składzie jakościowym i ilościowym w menu. Dlatego w drugiej połowie ubiegłego wieku w celu uporządkowania i ujednolicenia używanej nomenklatury, nazwy diet zaczęły opisywać zmiany w ich składzie. W Polsce w 1969 r. pierwszą klasyfikację diet do użytku szpitalnictwa opracowała Komisja Dietetyki Polskiej Akademii Nauk. Były to następujące diety:
- podstawowa (lekkostrawna)
- bogatobiałkowa (wysokobiałkowa)
- małobiałkowa (niskobiałkowa)
- małotłuszczowa (niskotłuszczowa) z ograniczeniem błonnika
- małowęglowodanowa (niskowęglowodanowa)
- małoenergetyczna (niskokaloryczna)
- oszczędzająca, z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego i błonnika
- z modyfikacjami konsystencji
- z modyfikacjami składników mineralnych, w ramach której wymieniono:
- dietę z ograniczeniem chlorku sodowego
- dietę bogatopotasową (wysokopotasową).
Obecnie w Rządowym Centrum Legislacji procedowany jest projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wymagań obowiązujących przy prowadzeniu żywienia w szpitalach (legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12357702/katalog/12862259#12862259). Określono w ...
Zamieszczona w obecnie procedowanym rozporządzeniu klasyfikacja opisuje następujące diety:
- podstawowa
- łatwostrawna
- łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu
- łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
- bogatoresztkowa
- z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów
- o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych
- uobogoenergetyczna
- bogatobiałkowa
- niskobiałkowa
- eliminacyjna
- papkowata
- płynna
- płynna wzmocniona
- do żywienia przez zgłębnik.
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Żywienie podstawowe (dieta podstawowa)
Żywienie zdrowego człowieka to inaczej dieta podstawowa lub żywienie podstawowe. Jego rolą jest dostarczenie optymalnej ilości energii i składników odżywczych dla potrzeb [...]
Dieta łatwostrawna
Dieta łatwostrawna stanowi modyfikację żywienia podstawowego. Celem stosowania tej diety jest oszczędzanie przewodu pokarmowego lub chorego narządu, złagodzenie dolegliwości z przewodu pokarmowego. [...]
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu jest modyfikacją diety łatwostrawnej, w której dodatkowo ograniczono ogólną ilość tłuszczu do 15-25% wartości energetycznej produktów w niej zawartych. [...]
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego to kolejna modyfikacja diety łatwostrawnej. Charakteryzuje się, jak wskazuje jej nazwa, dodatkowym zmniejszeniem [...]
Dieta bogatoresztkowa
Dieta bogatoresztkowa stanowi modyfikację żywienia podstawowego. Jej cechą charakterystyczną jest zwiększona podaż błonnika. Podczas gdy w diecie podstawowej ilość błonnika powinna wynosić [...]
Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów
Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów jest modyfikacją żywienia podstawowego. Zasadnicza zmiana polega na znacznym ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów, czyli glukozy, fruktozy, [...]
Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych
Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych jest kolejną modyfikacją diety podstawowej. Ma ona zastosowanie u chorych z hiperlipidemią, miażdżycą, w chorobach sercowo-naczyniowych. Zawartość tłuszczu ogółem [...]
Dieta uobogoenergetyczna
Dieta ubogoenergetyczna przewidziana jest dla osób z nadwagą lub otyłością. Jest to kolejna dieta stanowiąca modyfikację żywienia podstawowego. Zakres zmniejszenia wartości energetycznej [...]
Dieta bogatobiałkowa
Dieta bogatobiałkowa ma za zadanie dostarczenie większych ilości białka. Zgodnie z polskimi normami żywienia prawidłowa podaż białka u osób zdrowych dorosłych wynosi 0,9 [...]
Dieta niskobiałkowa
Dieta niskobiałkowa polega na ograniczeniu ilości białka w diecie do takiej, która będzie dobrze tolerowana przez pacjenta. Znajduje ona zastosowanie w niewydolności wątroby [...]
Diety eliminacyjne
Diety eliminacyjne to modyfikacja żywienia podstawowego. Są one przeznaczone dla osób, u których występuje alergia lub nietolerancja na określone składniki diety, jak [...]
Dieta łatwostrawna o zmienionej konsystencji
W niektórych stanach chorobowych nie jest możliwe przyjmowanie żywości w jej tradycyjnej postaci, lecz istnieje konieczność jej znacznego rozdrobnienia. Diety o zmienionej konsystencji to: [...]
Dieta płynna
Zasadniczym zadaniem wprowadzenia diety płynnej jest złagodzenie pragnienia i dostarczenie odpowiedniej ilości płynów pacjentowi, aby nie wystąpiło odwodnienie jego organizmu. Mniejsze znaczenie [...]
Dieta płynna wzmocniona
Jest ona modyfikacją diety łatwostrawnej, w której potrawy przyrządza się w odpowiedni sposób, aby uzyskały konsystencję płynną. W odróżnieniu od diety płynnej, dieta płynna [...]
Dieta papkowata
Dieta papkowata jest modyfikacją diety łatwostrawnej, w której zmiana polega na takim przygotowaniu produktów i potraw, aby ich spożywanie nie wymagało gryzienia i żeby [...]
Dieta do podawania przez zgłębnik
Dieta do podawana przez zgłębnik jest modyfikacją diety, która polega na rozdrobnieniu i doprowadzeniu pokarmów do postaci płynnej, tak aby można było [...]
Podsumowanie
W terapii żywieniowej istnieje niejednokrotnie konieczność, ze względu na występowanie u pacjentów więcej niż jednej jednostki chorobowej, łączenia zaleceń z różnych diet. Pacjent zawsze [...]
