Rezonans magnetyczny (RM) to jedno z najbardziej użytecznych narzędzi w diagnostyce neurologicznej. Często jego wynik jest kluczowy w procesie stawiania diagnozy, a znajomość charakterystycznych cech radiologicznych w danej jednostce chorobowej przydaje się w codziennej praktyce neurologicznej.

Pojęcie demielinizacji

Zmiany demielinizacyjne ośrodkowego układu nerwowego (OUN) to patologia polegająca na rozpadzie osłonek mielinowych otaczających włókna nerwowe. W badaniu RM demielinizacja ma charakter zmian hiperintensywnych w sekwencjach T2 oraz FLAIR (fluid-attenuated inversion recovery; modyfikacja sekwencji T2). Część zmian demielinizacyjnych jest widoczna także w sekwencji T1 jako zmiany hipointensywne. Dzieje się tak w przypadku bardziej nasilonej degeneracji włókien nerwowych. Zmiany demielinizacyjne mogą także ulegać wzmocnieniu po podaniu kontrastu. Wskazuje to na aktywność procesu zapalnego. Zmiany demielinizacyjne w przebiegu stwardnienia rozsianego określa się jako plaki^1-3.

Diagnostyka różnicowa chorób demielinizacyjnych OUN

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex) to najczęstsza choroba demielinizacyjna w Europie i Ameryce Północnej. Jej objawy są różnorodne (tab. 1) i może rozpoczynać się w szerokim przedziale wiekowym (zwykle 20-40 r.ż.)^1,3,4. Najczęściej przebieg choroby jest rzutowo-remisyjny, gdzie jej rzut oznacza pogorszenie stanu neurologicznego trwające powyżej 24 godz. i niezwiązane z innymi stanami chorobowymi, np. gorączką. Po rzucie następuje remisja, która może być całkowita lub częściowa. Z biegiem czasu u pacjentów, u których początkowo choroba przebiegała z rzutami, może ona przejść w fazę postępującą, odznaczającą się stopniowym pogarszaniem się stanu neurologicznego bez ewidentnych klinicznych rzutów lub z pojawiającymi się okresowo rzutami. Innym wariantem przebiegu choroby jest postać pierwotnie postępująca, gdzie od początku obserwuje się narastanie deficytu neurologicznego bez rzutów³.

Badanie za pomocą rezonansu magnetycznego jest głównym narzędziem wspomagającym proces rozpoznania i monitorowania pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Plaki w przebiegu SM są okrągłe lub owalne, a w przypadku ich dużej ilości mają tendencję do zlewania się. Aby zmianę traktować jako możliwą plakę, powinna ona mieć co najmniej 3 mm w osi długiej. Plaki typowo nie wywołują efektu masy, chociaż jest on czasem widoczny w dużych zmianach^3-5.