Coraz częściej dochodzi do sytuacji, w której lekarz zastanawia się, czy jest zakładnikiem woli pacjenta – w każdym aspekcie tej relacji. Nie mówimy tutaj o kwestiach związanych z wolą pacjenta odnośnie do przeprowadzenia (lub nie) zabiegu leczniczego, bądź wykonania określonej diagnostyki, kiedy – rzecz oczywista − zdanie pacjenta jest prawem najwyższym.

W niniejszym tekście mowa będzie o sytuacjach, kiedy pacjent stara się wymusić na lekarzu, do którego przychodzi (często z wizytą poza systemem NFZ), np. przyjęcie poza godzinami pracy tego lekarza, określoną formę wizyty (wizyta osobista) albo (co gorsza) pacjent posiada już swoje własne wyobrażenie o diagnozie i leczeniu oraz o rezultacie tej diagnozy (zainspirowane zazwyczaj niewyczerpanymi zasobami internetu lub poradami znajomych – oczywiście nieposiadających medycznego wykształcenia) i zgłaszając się do medyka, oczekuje, że wyobrażenie to będzie przez lekarza, mocą autorytetu dyplomu uczelni medycznej, potwierdzone.

Pytanie, które się pojawia w sytuacjach przedstawionych powyżej, brzmi: czy lekarz może odmówić podjęcia się leczenia lub od podjętego leczenia odstąpić? Odpowiedź na opisany dylemat przynoszą zapisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, które wskazują, w jakich sytuacjach lekarz jest zobowiązany do udzielenia pomocy medycznej oraz opisują przypadki, gdy dopuszczalne jest podjęcie przez lekarza decyzji o tym, żeby leczenia nie podejmować bądź odstąpić od prowadzenia terapii, która została już przez lekarza rozpoczęta.

Obowiązek udzielenia pomocy lekarskiej

Obowiązkowi udzielenia pomocy lekarskiej poświęcony jest art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który stanowi:

„Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia”.

Obie przedstawione w przywołanym przepisie sytuacje odnoszą się w sposób wyraźny do ewentualnych zagrożeń dla życia i zdrowia pacjenta, wynikających z zaniechania przez lekarza udzielenia pomocy. Przyjmuje się, że interpretując omawianą normę prawną, zasadne wydaje się nawiązanie do definicji stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego, zawartej w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Z obowiązkiem niesienia pomocy medycznej, o którym mowa w przywołanym przepisie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, koresponduje przepis art. 7 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, przyznający każdemu pacjentowi w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych.