Oficjalny wykaz chorób zawodowych wymienia 11 chorób i 13 grup chorób, skupiających 62 jednostki. Do tego trzeba dodać ponad 50 rodzajów zatruć przemysłowych − podanych na pierwszej pozycji wykazu pod wspólną nazwą „zatrucia” – oraz kilkanaście chorób zakaźnych i pasożytniczych, zajmujących wspólnie pozycję ostatnią – 26. Te dane pokazują, że chorób zawodowych jest nie 26, lecz sto kilkadziesiąt, a każda z nich ma przyczynę i własne uwarunkowania.

Chcąc tym chorobom zapobiec, na początku XX w. wprowadzono obowiązek poddawania pracowników badaniom profilaktycznym, przeprowadzanym przez lekarzy specjalistów zatrudnionych w ramach medycyny pracy, stanowiącej wyodrębnioną część systemu ochrony zdrowia społeczeństwa. Za zorganizowanie, utrzymanie i sprawne działanie medycyny pracy odpowiada państwo. Wykonywanie badań profilaktycznych ma sprawić, że pracownik nie dozna wskutek pracy uszczerbku na zdrowiu, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Do badań profilaktycznych medycyny pracy należą:

• wstępne − kandydatów do pracy
• okresowe − po przepracowaniu przez pracownika pewnego czasu
• kontrolne − pracowników wracających do pracy po co najmniej 30-dniowej absencji chorobowej.

Biorąc pod uwagę naszą populację, która powinna być poddawana takim badaniom, wynoszącą ok. 16,5 mln zatrudnionych, mamy w Polsce za mało lekarzy specjalistów medycyny pracy. Długo trwający już brak wymienionych specjalistów spowodował, że tymi badaniami zajmują się w naszym kraju, za zgodą Ministerstwa Zdrowia, nie tylko specjaliści medycyny pracy, lecz także lekarze innych specjalności, w tym medycyny ogólnej i rodzinnej. Skłania to do zapytania, czy przeprowadzanie tych badań, a zwłaszcza czy wnioskowanie na podstawie ich wyników o zdolności zbadanego do wykonywania danej pracy, wymaga specjalistycznej wiedzy z medycyny pracy, czy może wystarcza ta, którą ma każdy lekarz? By tę kwestię nieco naświetlić, zwróćmy uwagę na omówione poniżej osobliwości.