Wytyczne
Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych na tle miażdżycy zarostowej. Diagnostyka i leczenie ambulatoryjne
Najskuteczniejszym i najtańszym sposobem walki z chorobami naczyń jest zwalczanie czynników ryzyka, tam gdzie to możliwe. Bardzo istotnym elementem w leczeniu zmian niedokrwiennych kończyn dolnych jest trening marszowy. Regularne chodzenie wydłuża dystans przejścia bez bólu, a ponadto działa pozytywnie nie tylko na tętnice kończyn dolnych, poprzez rozwój krążenia obocznego, ale także na inne łożyska tętnicze
Definicja miażdżycy zarostowej
Miażdżyca jest chorobą tętnic elastycznych oraz dużych tętnic mięśniowych. Charakteryzuje się znacznym pogrubieniem błony wewnętrznej w wyniku odkładania się cholesterolu oraz procesów włóknisto-rozplemowych. Następstwem zwężania i niedrożności tętnic jest upośledzenie przepływu krwi w narządach1. Patogeneza miażdżycy nie jest jednoznaczna1-28. Jedna z teorii mówi o jej infekcyjnym podłożu. Jako przyczynę miażdżycy rozważano specyficzne zakażenia np. Chlamydia pneumoniae oraz zakażenie wirusem cytomegalii bądź Helicobacter pylori, a ostatnio wskazuje się także na wpływ nanobakterii (ta przyczyna jest mniej udokumentowana). W pracach pochodzących z przełomu lat 80. i 90. XX w. udokumentowano obecność bakterii w blaszkach miażdżycowych pobranych z tętnic szyjnych. Jedną z częściej wymienianych obecnie hipotez jest teoria Steinberga podkreślająca dwa elementy: uszkodzenia śródbłonka i infiltrację lipidową. Według współczesnych teorii Russela Rossa miażdżyca to proces zapalny stanowiący odpowiedź ściany naczynia na jej uszkodzenie spowodowane infiltracją lipidową. Kluczową rolę odgrywają lipoproteiny małej gęstości transportujące cholesterol1-28.
Ból niedokrwienny kończyn dolnych, czyli chromanie przestankowe
Do głównych objawów miażdżycowego, przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych zalicza się chromanie przestankowe – ból lub dyskomfort podczas chodzenia. Bardzo ważną cechą chromania kończyn dolnych jest wywołujący je w miarę stały i określony wysiłek fizyczny, a zaprzestanie chodzenia oraz odpoczynek powodują ustąpienie bólu. Te bardzo ważne cechy pozwalają z dość dużym prawdopodobieństwem postawić prawidłową diagnozę. Następnym klinicznym etapem rozwoju zmian miażdżycowych w tętnicach kończyn dolnych jest ich krytyczne niedokrwienie, charakteryzujące się obecnością owrzodzeń lub zmian martwiczych, często współistniejących z bardzo silnym bólem spoczynkowym. W tym przypadku ryzyko utraty kończyny z powodu zmian niedokrwiennych jest już bardzo wysokie.
Wyróżniamy 4 stadia niedokrwienia kończyn dolnych wg Fontaine’a:
