Program pilotażowy w centrach zdrowia psychicznego (CZP) został wprowadzony w 2018 r. Celem było przetestowanie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej bazującego na CZP. To najdłuższy i najszerzej zakrojony pilotaż, jaki dotychczas prowadzono w Polsce. Przez 6 lat udało się włączyć w ten system 110 podmiotów leczniczych. Opieką zostało objętych ok. 15,5 mln osób, co stanowi 50,6% dorosłej populacji kraju.

Zakończenie pilotażu i wdrożenie modelu opieki środowiskowej w całej Polsce miało nastąpić w grudniu 2024 r., ale decyzją resortu zdrowia pilotaż został przedłużony do czerwca 2025 r. Ministerstwo jednocześnie zapowiedziało wprowadzenie nowego modelu od 1 lipca 2025 r., stworzonego na bazie przetestowanych rozwiązań. Zgodnie z założeniami przyjętymi w pilotażu do końca 2027 r. w każdym powiecie ma funkcjonować centrum zdrowia psychicznego, tak aby każdemu potrzebującemu w całym kraju zapewnić dostęp do fachowej i szybkiej pomocy.

– W przypadku pilotażu centrów zdrowia psychicznego zakładamy powstanie nowego systemu od 1 lipca 2025 r. Musimy zdecydować, w którą stronę pójdziemy z dalszą działalnością opieki psychiatrycznej. Istotna jest kwestia zmian legislacyjnych, które trzeba przeprowadzić. Brakuje ram niezbędnych do tego, żeby z pilotażu przejść do ogólnego systemu i świadczenie usług przenieść na całą Polskę – mówił wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia.

Na razie CZP działają na podstawie „Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego”. Potrzebne są zmiany w przepisach, m.in. w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, rozporządzeniach o ogólnych warunkach udzielania świadczeń. Konieczne jest także wypracowanie sposobu finansowania oraz standardów jakości.

Praca zespołowa i w środowisku pacjenta

Dr n. med. Jacek Balicki, psychiatra, kierownik Biura ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego przy Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (do momentu jego rozwiązania w lutym 2024 r.), przypomina trzy elementy, które stanowią fundament opieki środowiskowej. CZP zapewniają kompleksową i zintegrowaną opiekę zdrowotną w ramach jednej placówki. Centrum sprawuje opiekę na określonym obszarze terytorialnym i do jego obowiązków należy udzielenie osobie w kryzysie szybkiej pomocy bez kolejek. Trzeci element to zapewnienie wszystkich form pomocy: szpitalnej, doraźnej, ambulatoryjnej, dziennej i środowiskowej.