W zależności od dynamiki narastania i nasilenia wodogłowia objawy kliniczne występują nagle lub potęgują się w ciągu dłuższego czasu. Objawy wodogłowia, oprócz klasycznego zespołu wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, mogą dotyczyć funkcji poznawczych, motorycznych oraz zwieraczowych. Diagnostyka bazuje na badaniach obrazowych, natomiast leczenie uzależnione jest od przyczyny choroby oraz stanu pacjenta, przy czym są to zwykle procedury chirurgiczne. Nieleczone wodogłowie może prowadzić do zgonu chorego¹.

Wodogłowie było obserwowane już w czasach starożytnych. Obserwacje te dotyczyły dzieci, u których występowało zwiększenie obwodu głowy. Przez kolejne stulecia mechanizm powstawania tej choroby pozostawał zagadką, aż do XVII w., kiedy badania z zakresu neuroanatomii przeprowadzane przez Luschkę, Magendiego i Monro przyczyniły się do zrozumienia procesu krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. Kolejne stulecia przyniosły dalsze poszerzenie wiedzy na temat anatomii i fizjologii układu komorowego, dzięki badaniom na modelach zwierzęcych².

Patomechanizm

Aby zrozumieć mechanizm powstawania wodogłowia, należy prześledzić drogę wytwarzania i krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn mózgowo-rdzeniowy wytwarzany jest przez sploty naczyniówkowe głównie w komorach bocznych mózgu, choć jego niewielkie ilości mogą być produkowane także w komorach trzeciej i czwartej. Z komór bocznych mózgu płyn mózgowo-rdzeniowy przepływa przez otwory Monro do komory trzeciej, a stamtąd przez wodociąg mózgu do komory czwartej. Komora czwarta prowadzi płyn mózgowo-rdzeniowy zarówno do rdzenia kręgowego, przechodząc w kanał środkowy, jak i do przestrzeni podpajęczynówkowej przez otwory Luschki, a także do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego przez otwór Magendiego. Proces wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego zachodzi w ziarnistościach pajęczynówki, które dalej przekazują go do zatok żylnych mózgowia oraz splotów żylnych w kanale kręgowym. W ciągu doby u osoby dorosłej wytwarzane jest ok. 1/2 l płynu mózgowo-rdzeniowego, który krąży w wymienionych strukturach. U dorosłego osiąga on objętość ok. 150 ml i jest wymieniany kilka razy na dobę. Ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego wynosi od 50 do 200 mm H₂O^1,2.