Choroba Parkinsona (PD – Parkinson’s disease) jest drugim co do częstości, po chorobie Alzheimera (AD – Alzheimer’s disease), schorzeniem neurodegeneracyjnym w populacji światowej. Klasyczna choroba Parkinsona w początkowych stadiach dobrze poddaje się leczeniu i stan pacjenta przez pewien czas jest ustabilizowany. Natomiast parkinsonizm atypowy to pojęcie dotyczące kilku schorzeń, które oprócz zespołu parkinsonowskiego obejmują także inne objawy, np. móżdżkowe bądź gałkoruchowe. Do tej grupy zalicza się: otępienie z ciałami Lewy’ego, postępujące porażenie ponadjądrowe, zanik wieloukładowy oraz zwyrodnienie korowo-podstawne. Choroby te słabo poddają się leczeniu, szybciej też w ich przypadku postępuje progresja niesprawności. Jak dotąd leczenie atypowych parkinsonizmów bazuje na podawaniu lewodopy i innych leków stosowanych w chorobie Parkinsona, a nowe terapie znajdują się jeszcze w fazie badań klinicznych¹.

Choroba Parkinsona

Podstawowym elementem łączącym chorobę Parkinsona i parkinsonizmy atypowe jest zespół parkinsonowski. W ten sposób określa się grupę objawów, które mogą występować we wszystkich tych schorzeniach. Na zespół parkinsonowski składają się: spowolnienie, drżenie, zaburzenia postawy oraz sztywność. Aby rozpoznać PD, nie jest konieczna obecność wszystkich wymienionych objawów, natomiast musi występować spowolnienie ruchowe. Przyczyną wymienionych objawów jest zanik komórek produkujących dopaminę w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN)¹.

Mechanizm, w którym rozpoczyna się proces neurodegeneracji, doprowadzający ostatecznie do rozwinięcia się choroby Parkinsona, jest stale badany. Bierze się pod uwagę dysfunkcję mitochondriów, a także mechanizmy immunologiczne doprowadzające do stanu zapalnego w układzie nerwowym^2,3. W PD objawy zwykle rozpoczynają się po jednej stronie ciała i choć z biegiem czasu mogą objąć także drugą połowę, to zwykle asymetria objawów się utrzymuje. Częściej zapadają na nią mężczyźni, przy czym to u kobiet śmiertelność i tempo progresji choroby są wyższe, u mężczyzn natomiast częściej rozwija się otępienie⁴. Klinicznie rozpoczyna się ona na ogół ok. 60 r.ż., natomiast objawy mogą pojawić się zarówno w młodszym, jak i starszym wieku. Wystąpienie pierwszych objawów nie oznacza początku choroby, ponieważ uszkodzenie komórek produkujących dopaminę przez wiele lat może przebiegać bez- lub skąpoobjawowo. W chorobie Parkinsona, oprócz objawów zespołu parkinsonowskiego, na wczesnych etapach obserwuje się także objawy prodromalne, do których zalicza się: osłabienie węchu, zaparcia, zaburzenia depresyjne oraz zaburzenia fazy szybkich ruchów gałek ocznych (REM – rapid eye movement) w czasie snu, polegające na braku oczekiwanego zwiotczenia ciała i czasem gwałtownych ruchach pacjenta w trakcie marzeń sennych. Chorzy mogą też się skarżyć na ból barku, co często bywa mylone ze zmianami zwyrodnieniowymi i jest niepotrzebnie leczone ortopedycznie.