Choroba otyłościowa jest patologią o podłożu wieloczynnikowym, m.in. psychologicznym. Autorzy klasycznej publikacji „Otyłość” (1996) – Armaud Basdevant, Michelle Le Barzic i Bernard Guy-Grand – zwrócili uwagę, że „już sam fakt występowania otyłości może stanowić sytuację konfliktową, wpływającą dodatkowo na psychogenezę otyłości. Otyłość (…) bywa źródłem niepowodzeń w życiu osobistym, odpowiada za chroniczne zwiększenie obciążeń emocjonalnych, nasilających czynniki pobudzające reakcje zachowaniowe lub psychosomatyczne, które przyczyniły się do jej rozwoju”.

Różne nurty w psychologii wskazują na różne czynniki biologiczne i środowiskowe prowadzące do choroby otyłościowej:

• nurt behawioralny – zła dieta i styl życia wyuczone w dzieciństwie
• teorie poznawcze – uszkodzone mechanizmy kontroli jednostki na poziomach behawioralnym i psychicznym
• nurt psychoanalizy – funkcja mechanizmów psychologicznych w konsekwencji niepowodzenia związków emocjonalnych w rodzinie
• nurt psychosomatyczny – fałszywy głód; do tycia doprowadza mylenie niebezpieczeństwa z głodem i redukowanie napięcia jedzeniem (Trevor W. Robbins i Paul J. Fray). W hipotezie Petera C. Hermana i Janet Polivy jedzenie jest sposobem na uniknięcie zagrożenia: zmniejsza natężenie głodu, będącego przejawem emocjonalnego napięcia.

– W obserwacjach klinicznych wskazuje się wpływ zaburzeń psychologicznych na zmianę zachowań żywieniowych, uzależnienie przyjmowania pokarmów od potrzeb emocjonalnych i psychoaktywnych (lęku, depresji), powodujące kompulsywne zwiększanie dziennego spożycia kalorii. Napięcie psychiczne może modyfikować układ regulujący masę ciała (głównie jego składowe neurobiologiczne), co wraz z powstałą otyłością prowadzi do zmiany ośrodkowej regulacji wydzielania insuliny lub hormonów nadnerczy – zauważa Małgorzata Czyżewska-Kleczkowska, psycholog kliniczny i psychoterapeuta, kierownik Zespołu Psychologów, Psychoterapeutów i Terapeutów w Centrum Medycznym Harmonia Grupa LUX MED

Psychologiczne korelaty otyłości – cechy charakterologiczne, osobowościowe

Cechy osobowości związane z doświadczaniem negatywnych emocji i ze słabym radzeniem sobie z emocjami, takie jak: neurotyczność, zaburzenia lękowe i nastroju, aleksytymia, depresja emocjonalna, uruchamiają mechanizm kompensacyjny w postaci przyjmowania nadmiernej ilości pokarmu (jedzenie emocjonalne), co prowadzi do rozwoju choroby otyłościowej.