W poprzednim artykule („Wpływ aktywności fizycznej na mózg”, MT 4/2025) poruszyłam temat aktywności ruchowej, która wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale ma także niezwykle pozytywne oddziaływanie na dobrostan psychiczny: może redukować stres, poprawiać pamięć oraz nastrój. Pozostając blisko tych zagadnienień, tym razem opowiem o kontakcie z naturą jako czynniku wspomagającym psychikę, choć nie tylko ją.

Kontakt z naturą i friluftsliv (życie na świeżym powietrzu)

Zainteresowałam się tą tematyką kilkanaście lat temu, gdy podczas studiów psychologicznych miałam za zadanie wyszukać nowy, inspirujący trend w terapii i przygotować prezentację na jego temat. W ten sposób trafiłam na rozwijającą się wówczas w Norwegii specjalną formę terapii, nazywaną friluftsterapi. Słowo to można przetłumaczyć jako „terapia na świeżym powietrzu”. Jednym z jej twórców był, nieżyjący już, dr Leiv Einar Gabrielsen. Skontaktowałam się z nim, aby dopytać o kilka szczegółów i byłam mile zaskoczona tym, z jaką życzliwością odniósł się do nieznanej sobie studentki z Polski. Gabrielsen pracował wówczas w Sørlandet Sykehus, szpitalu w Kristiansand na południu Norwegii. Propowana przez niego oraz troje innych terapeutów (Carina Ribe Fernee, Gunnar Oland Åsen i Martin Hirte) forma terapii miała na celu wspomaganie młodzieży borykającej się z psychicznymi trudnościami, np. z depresją, poczuciem wyobcowania, lękiem, problemami z dopasowaniem. Nowatorstwo tego pomysłu polegało na tym, aby wyjść poza przestrzeń gabinetu bądź salki terapeutycznej i wykorzystać bogactwo natury. Autorski program łączył elementy terapii indywidualnej i grupowej, obejmował osiem pojedynczych dni i dwie wycieczki na łono natury – odpowiednio z dwoma i pięcioma noclegami. Fakt, że terapia na świeżym powietrzu rozwijała się i znalazła duże grono zwolenników właśnie w Norwegii, nie powinien dziwić. Kontakt z naturą i friluftsliv (życie na świeżym powietrzu) stanowią element tożsamości kulturowej oraz niezwykłą wartość dla mieszkańców tego kraju. Jednym z najczęściej powtarzanych powiedzeń, które powinien przyswoić sobie każdy, kto planuje przeprowadzkę do Norwegii, jest: „Det finnes ikke dårlig vær, bare dårlige klær”, czyli „Nie ma złej pogody, są tylko złe ubrania”. Wspomnieni terapeuci zauważyli, że niektórzy pacjenci, zwłaszcza młodzi, są niejako odporni na klasyczne metody leczenia – cztery ściany gabinetu, rozmowy z terapeutą. Część z nich miała poczucie, że w dotychczasowej terapii kładziono głównie nacisk na to, co trudne, z czym sobie nie radzą, a to wprowadzało ich w poczucie przygnębienia i beznadziei. Młodzi ludzie, którzy czują się wyobcowani i zmagają z lękami, spędzają więcej czasu przed ekranem komputera niż wśród rówieśników, m.in. dlatego powstał właśnie taki sposób terapeutycznego oddziaływania, pozwalający oswoić adolescenta z innymi i przełamać lęki społeczne. Nie bez znaczenia jest też fakt, że terapeuta jawi się jako jeden z nas – nosi kurtkę przeciwdeszczową, górskie buty, ogrzewa się przy ognisku i rozstawia namiot.