Nabyty megacolon, nazywany inaczej zespołem okrężnicy olbrzymiej, to patologiczne poszerzenie światła jelita grubego. Schorzenie dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, przy czym najczęściej dotyka kobiety ze średnią wieku ≤52 lat. Choroba rozwija się najczęściej na skutek kumulowania się i blokowania jelita twardymi masami kałowymi, co skutkuje zwiększeniem średnicy jelita grubego o 6-10 cm.

Forma nabyta tego zespołu może wystąpić w wyniku niedrożności lub skrętu jelit, przewlekłych zaparć, zaburzeń neurologicznych bądź przebytych infekcji. Istnieją również czynniki genetyczne, dysfunkcje komórkowe lub wady rozwojowe układu nerwowego jelit (ENS – enteric nervous system), które prowadzą do wystąpienia megacolon u dorosłych. Przyczyną mogą być też infekcje albo zaburzenia neurologiczne u chorych.

Do głównych objawów należą zaparcia, wzdęcia brzucha i ból oraz uczucie pełności, do których dochodzi z powodu obecności gazów w jamie brzusznej.

Inną postacią tej choroby jest megacolon wrodzony (megacolon congenitum), który występuje głównie w okresie dziecięcym i jest zwykle połączony z chorobą Hirsprunga (HD – Hirschsprung disease). Jest to zaburzenie czynnościowe motoryki jelit z powodu braku zwojów nerwowych w jelitowym splocie nerwowym.

Megacolon może współistnieć z zespołem rozrostu bakteryjnego (SIBO – small intestinal bacterial overgrowth syndrome), z zespołem jelita drażliwego (IBS-C – irritable bowel syndrome with constipation) lub pojawić się jako powikłanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG; colitis ulcerosa) bądź rzekomobłoniastego zapalenia jelit (enterocolitis pseudomembranous), wynikającego z infekcji bakterią Clostridium difficile.

W skrajnych przypadkach występuje redundancja okrężnicy, czyli współistniejąca zwiększona długość i średnica jelita grubego z reduplikacją, jednak są to o wiele rzadsze i cięższe przypadki.

Główne objawy

Objawy dominujące u pacjentów z omawianą chorobą to widoczne powiększenie obwodu brzucha, zaparcia, silne bóle brzucha, okolicy lędźwi oraz kumulacja i ucisk gazów.

U chorych występują: znacznie podwyższona temperatura ciała, tachykardia, czyli przyspieszona akcja serca, osłabienie, obniżenie nastroju oraz senność, czego przyczyną może być podniesione ciśnienie w jamie brzusznej.