Błędne myślenie: Inhibitory ACE oraz sartany działają nefroprotekcyjnie i kardioprotekcyjnie w każdej sytuacji.

Błąd: Kontynuowanie leczenia inhibitorem ACE lub sartanem u pacjenta odwodnionego.

Skutek: Ostre uszkodzenie nerek, hiperkaliemia.

Komentarz: U pacjenta odwodnionego lub z ostrym uszkodzeniem nerek należy odstawić leki z grupy inhibitorów ACE oraz sartanów. Jeżeli już wystąpi ostre uszkodzenie nerek, należy włączać ponownie inhibitory ACE lub sartany z dużą ostrożnością, dopiero po paru tygodniach od normalizacji czynności wydalniczej nerek. Jeżeli po nawodnieniu pacjenta zwiększy się ciśnienie tętnicze i konieczne będzie ponowne wdrożenie leczenia farmakologicznego, należy rozważyć podawanie leków hipotensyjnych neutralnych dla nerek, na przykład z grupy antagonistów wapnia.

Błąd 8

Zdarza się, że gdy u odwodnionego pacjenta dochodzi do spadku ciśnienia tętniczego, lekarz rozważa zastosowanie leku podwyższającego ciśnienie tętnicze. Spotkałem się z sytuacją włączenia do leczenia midodryny.

Błędne myślenie: Istnieje magiczny lek, który podwyższa ciśnienie tętnicze u odwodnionego pacjenta.

Błąd: Podawanie leku podwyższającego ciśnienie tętnicze u odwodnionego pacjenta.

Skutek: Nieskuteczne leczenie hipotonii.

Komentarz: U pacjenta odwodnionego najskuteczniejszą metodą podwyższenia ciśnienia tętniczego jest nawodnienie dożylne. Leczenie należy rozpocząć od podania 0,9% roztworu NaCl. Dopiero po uzyskaniu adekwatnego nawodnienia, jeżeli hipotonia będzie się utrzymywała, można rozważyć inne metody jej leczenia.

Błąd 9

Jako lekarz dyżurny zostałem wezwany w celu konsultacji do starszej kobiety, u której 4 dni wcześniej wykonano zabieg usunięcia guza jajnika. Pacjentka ta, mimo niedrożności porażennej jelit po zabiegu operacyjnym, nie była adekwatnie nawadniana dożylnie. W chwili mojej konsultacji pacjentka była bardzo osłabiona, ciśnienie tętnicze wynosiło 80/40 mmHg. W badaniu przedmiotowym stwierdziłem cechy odwodnienia. Lekarz prowadzący podał pacjentce dożylnie werapamil, aby opanować stwierdzoną wcześniej tachykardię wynoszącą 120/min. Stan pacjentki uległ wtedy znacznemu pogorszeniu.

Błędne myślenie: Tachykardia jest jedynie wynikiem schorzenia serca.

Błąd: Leczenie tachykardii lekiem zwalniającym akcję serca u pacjenta odwodnionego.

Skutek: Hipotonia i omdlenie pacjenta.

Komentarz: Tachykardia u pacjenta odwodnionego kompensuje niedobór płynów. W takiej sytuacji należy w pierwszej kolejności nawodnić pacjenta. Jeżeli podamy lek zwalniający akcję serca, np. werapamil, to spowodujemy usunięcie mechanizmów kompensujących odwodnienie i w konsekwencji pogorszy się stan ogólny pacjenta. Nasilimy w ten sposób już występującą hipotonię wynikającą z odwodnienia.

Błąd 10

U osoby odwodnionej może dojść do podwyższenia stężenia sodu w surowicy. W takiej sytuacji w celu obniżenia stężenia sodu lekarze stosują niekiedy nawodnienie płynem bezelektrolitowym, czyli 5% roztworem glukozy. Takie postępowanie powoduje jednak zbyt szybkie obniżenie stężenia sodu, co może być niekorzystne dla pacjenta i prowadzić do zaburzeń neurologicznych.

Błędne myślenie: Hipernatremia wynika z nadmiaru sodu w organizmie.

Błąd: Nawadnianie pacjenta odwodnionego z hipernatremią jedynie roztworem 5% glukozy.