Wprowadzenie

Ból oka lub okolicy gałki ocznej to jeden z częstszych powodów zgłoszeń pacjentów na ostry dyżur okulistyczny. Przyczyną tych dolegliwości może być wiele chorób, zarówno pozornie błahych (np. nieskorygowana wada refrakcji), jak i potencjalnie zagrażających życiu pacjenta (np. guz oczodołu czy olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic). Ból oka jest więc problemem nie tylko okulistycznym i nie powinien być nigdy lekceważony.

Pacjenci często nie potrafią zlokalizować, gdzie dokładnie odczuwają ból, dlatego warto najpierw zastanowić się nad podziałem bólu w zależności od lokalizacji jego przyczyn.

Przyczyny bólu oka lub gałki ocznej

Wśród przyczyn bólu oka lub okolicy gałki ocznej wyróżnić można:

1. Choroby gałki ocznej:
   • ból łagodny do umiarkowanego: zapalenie brzegów powiek, zespół suchego oka, zapalenie spojówek, zapalenie twardówki, ciało obce rogówki lub spojówki, ból pooperacyjny oraz zespół niedokrwienny oka
   • ból ciężki: zaburzenia rogówki (erozja, owrzodzenie, oparzenie słoneczne), uraz, zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, zapalenie twardówki, zapalenie gałki ocznej oraz ostre zamknięcie kąta przesączania
2. Przyczyny okołogałkowe: uraz, jęczmień, zapalenie przedprzegrodowe oczodołu, zapalenie woreczka łzowego, wyprysk kontaktowy, neuralgia nerwu trójdzielnego, czy ból rzutowany związany np. z problemem dentystycznym
3. Przyczyny w obrębie oczodołu i pozaoczodołowe: zapalenia zatok, uraz, pseudoguz, guz oczodołu, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie zaprzegrodowe oczodołu, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, migrenia, klasterowe bóle głowy, cukrzycowe porażenie nerwów czaszkowych, nadciśnienie złośliwe
4. Przyczyny związane z astenopią: nieskorygowane wady refrakcji, heteroforie oraz heterotropie, niedomoga konwergencji, skurcz akomodacyjny.¹

Diagnostyka wstępna

W związku z różnorodnością przyczyn bólów gałki ocznej powinno się zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów: wywiad, badania dodatkowe oraz ewentualne konsultacje innych specjalistów.

Najważniejszą rzeczą jest starannie zebrany wywiad. Trzeba szczególnie zwrócić uwagę na dokładną lokalizację bólu, jego nasilenie, czynniki towarzyszące bólowi (jak utrata masy ciała, gorączka, nadwrażliwość owłosionej skóry głowy, czynniki wyzwalające, chromanie szczękowe) oraz w jakich porach dnia ból występuje. Należy ustalić, czy istnieją czynniki łagodzące ból, czy pacjent doznał urazu gałki ocznej, oczodołu lub głowy, czy przebył ostatnio zabieg operacyjny w obrębie gałki ocznej i jakie leki przyjmuje.