Zespół przewlekłego zmęczenia

mgr farm. Aleksandra Zawodnik

dr hab. n. med. Ewa Bałkowiec-Iskra

dr hab. n. med. Maciej Niewada

Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Maciej Niewada, Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, e-mail: maciej.niewada@wum.edu.pl

Zespół przewlekłego zmęczenia (CFS – chronic fatigue syndrome) to przewlekła choroba niekorzystnie wpływająca na samopoczucie i zdrowie pacjentów.

Ze względu na niezidentyfikowane przyczyny jej rozwoju oraz brak określonego markera biologicznego diagnostyka tej jednostki chorobowej jest trudna.

Dominującym objawem u wszystkich pacjentów (niezależnie od przyczyny) jest zmęczenie o różnym charakterze – fizyczne, poznawcze lub psychiczne.

Wprowadzenie

Zgodnie z definicją najczęściej stosowaną w praktyce zespół przewlekłego zmęczenia to klinicznie potwierdzone, przetrwałe lub nawracające zmęczenie o nieznanej przyczynie i wyraźnym początku. Prowadzi do znaczącej redukcji na poziomie aktywności zawodowej, edukacyjnej, społecznej oraz osobistej.1 W literaturze CFS określany jest także jako: encefalopatia bólowa, poinfekcyjny zespół zmęczenia, przewlekła mononukleoza oraz przewlekły zespół zakażenia wirusem Epsteina-Barr (EBV).2 Aby rozpoznać CFS, poczucie zmęczenia musi występować co najmniej od 6 miesięcy, przy czym nie może być spowodowane przez inną jednostkę chorobową. Należy też potwierdzić współwystępowanie co najmniej 4 z 8 następujących objawów:

  • zaburzenia koncentracji i pamięci
  • bóle głowy, mięśni lub stawów
  • bóle gardła/chrypkę
  • tkliwość szyjnych lub pachowych węzłów chłonnych
  • sen nieregenerujący lub uczucie powysiłkowego zmęczenia trwające powyżej 24 h.


Biorąc pod uwagę właściwe rozpoznanie CFS w celu wdrożenia odpowiedniej terapii, w raporcie Institute of Medicine (IOM) z 2015 r. zaproponowano zaktualizowanie kryteriów diagnostycznych dla CFS (tab. 1) oraz zaproponowano nową nazwę: „zespół uogólnionej nietolerancji wysiłku”.1 Kryteria podkreślają osobiste oraz społeczne skutki tej choroby. Pacjenci z CFS są zazwyczaj niezdolni do codziennej aktywności. Co czwarty z nich (czasami nawet przez dłuższy czas) jest całkowicie niesprawny, a tym samym zmuszony do pozostania w domu. CFS rzadko jest właściwie postrzegany, diagnozowany i leczony. Wcześniej zaproponowane kryteria diagnostyczne były często kwestionowane. Obowiązujące definicje choroby są złożone i trudne do zastosowania w praktyce klinicznej. Ponadto pacjenci często zmagają się z trudnościami we właściwym opisaniu swoich objawów, co powoduje, że większość z nich nigdy nie będzie właściwie zdiagnozowana. Ma to znaczenie w kontekście stosowania metod łagodzenia objawów choroby. Niewłaściwa terapia może pogorszyć stan chorego (tab. 1).

Definicje i kryteria

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicje i kryteria

Wiele powyższych nazw CFS korygowano z biegiem czasu w związku z wykluczaniem kolejnych potencjalnych przyczyn choroby. Pierwszy przypadek CFS został opisany [...]

Epidemiologia

CFS częściej rozpoznawany jest u kobiet. Szacuje się, że rozpowszechnienie choroby w populacji ogólnej wynosi 0,2-6,41%.3,4,6 Szacunki te oparto na badaniach [...]

Etiologia CFS

Etiologia choroby jest nadal niejasna. Za możliwy mechanizm jej rozwoju uznaje się zaburzenia układu immunologicznego, autonomicznego układu nerwowego, neuroendokrynne, psychiczne oraz [...]

Zaburzenia obserwowane w przebiegu CFS

W przebiegu CFS obserwuje się głównie zmęczenie i obniżenie aktywności fizycznej, ból, zaburzenia ortostatyczne oraz zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia snu i [...]

Leczenie

Z uwagi na niewyjaśnioną etiologię w terapii stosuje się wyłącznie leczenie objawowe.

Podsumowanie

Zespół przewlekłego zmęczenia jest chorobą o niewyjaśnionej etiologii. Możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe. Rozpoznanie CFS może nastręczać wiele trudności, tym bardziej [...]
Do góry