Choroby i urazy układu nerwowego wpływają na czynność pęcherza moczowego i cewki. Powodują powstanie objawów ze strony dolnych dróg moczowych, a w szczególności parć naglących, nietrzymania z parcia i znacznego zalegania moczu po mikcji. Główną przyczyną powstawania tych dolegliwości są nadreaktywność wypieracza oraz brak korelacji pomiędzy skurczem wypieracza i relaksacją zwieracza zewnętrznego cewki moczowej. Te zaburzenia czynności prowadzą do niekontrolowanego wzrostu ciśnienia w pęcherzu, który może doprowadzić do utrudnienia odpływu moczu z nerek i ich niewydolności. Podstawowym celem leczenia chorych neurourologicznych jest obniżenie ciśnienia śródpęcherzowego i ochrona górnego piętra układu moczowego. Cel ten można osiągnąć poprzez leczenie farmakologiczne, zabiegi małoinwazyjne lub leczenie operacyjne.

Wprowadzenie

Odpowiednia czynność dolnych dróg moczowych umożliwia zbieranie i magazynowanie moczu w pęcherzu pod niskim ciśnieniem oraz wydalanie go w momencie dowolnego i świadomego odruchu mikcyjnego. Podstawowymi warunkami prawidłowego funkcjonowania tego mechanizmu są dobra relaksacja mięśnia wypieracza pęcherza moczowego i kompetentny mechanizm zwieracza cewki (zwieracz zewnętrzny poprzecznie prążkowany na poziomie przepony miednicy i wewnętrzny na poziomie szyi pęcherza) w fazie wypełniania oraz odpowiedni skurcz wypieracza w fazie mikcji, któremu towarzyszy jednoczesna relaksacja zwieraczy cewki. W przypadku uszkodzenia i chorób układu nerwowego dochodzi do zaburzenia korelacji pomiędzy powyższymi mechanizmami. Zjawiskiem typowym w tej sytuacji jest nadreaktywność wypieracza, czyli mimowolny skurcz mięśnia, z którego jest zbudowany pęcherz moczowy, w fazie gromadzenia moczu. Taka sytuacja prowadzi do nagłego wzrostu ciśnienia w pęcherzu, które po pokonaniu oporu mechanizmu zwieraczowego cewki powoduje nietrzymanie moczu. Zarówno nadreaktywność wypieracza w czasie wypełniania pęcherza, jak i brak korelacji pomiędzy zwieraczem cewki i wypieraczem w fazie mikcji prowadzą do niekontrolowanego wzrostu ciśnienia w pęcherzu moczowym, upośledzającego transportowanie moczu z górnego piętra dróg moczowych. Może to doprowadzić do pozanerkowej niewydolności nerek, która jest groźnym następstwem i potencjalnym zagrożeniem życia chorych na neurogenną dysfunkcję pęcherza moczowego. Brak korelacji pomiędzy wypieraczem i zwieraczem powoduje powstanie czynnościowej przeszkody podpęcherzowej w odpływie moczu. Podobnie jak osłabienie czynności skurczowej samego wypieracza pęcherza moczowego skutkuje to znacznym zaleganiem moczu po mikcji, czego następstwem bywa infekcja i kamica układu moczowego. Kaskada następujących po sobie powikłań: zaleganie moczu w pęcherzu – zakażenie – kamica – niewydolność nerek jest charakterystyczna dla dysfunkcji neurogennej. Na jej wykryciu powinna być skoncentrowana uwaga lekarza diagnozującego chorego z uszkodzeniem układu nerwowego (np. uraz rdzenia kręgowego czy stwardnienie rozsiane). Głównymi celami i priorytetami leczenia objawów neurourologicznych są: ochrona górnych dróg moczowych, osiągnięcie trzymania moczu, powrót (zwykle częściowy) prawidłowej funkcji dolnych dróg moczowych i poprawa jakości życia chorych.