1. Czym jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona to przewlekła, postępująca choroba ośrodkowego układu nerwowego. Choruje na nią ok. 1,5% osób >65 r.ż. Szacuje się, że w Polsce chorobę Parkinsona rozpoznano u ok. 70 tys. pacjentów. Średni wiek zachorowania przypada na 60 r.ż., nieco częściej chorują mężczyźni. W przebiegu choroby dochodzi do degeneracji i zanikania komórek mózgowych produkujących dopaminę (substancja przekazująca informacje w mózgu), która odgrywa dużą rolę w utrzymaniu napędu ruchowego, koordynacji i napięcia mięśni.

Najbardziej widocznym objawem choroby Parkinsona jest drżenie kończyn. Początkowo występuje ono w jednej kończynie górnej, ale w miarę postępu choroby rozprzestrzenia się na pozostałe kończyny. Pojawia się w spoczynku, a łagodnieje w trakcie ruchu. Ważnym objawem, powodującym znaczne trudności w poruszaniu się chorych, jest tzw. spowolnienie ruchowe. Polega ono na wolniejszym wykonywaniu wszystkich czynności ruchowych (chodzenie, mówienie). Dodatkowo pacjent ma problem z rozpoczęciem ruchu oraz przyspieszeniem wykonywanej czynności. Inne objawy choroby Parkinsona to: sztywność mięśni, zaburzenia postawy, brak balansowania kończynami, zmiana chodu (szuranie butami, pochylona sylwetka), zmiana wyrazu twarzy (zubożenie mimiki). Poza tym chorzy mogą odczuwać m.in. zaburzenia snu, zaparcia, obniżenie nastroju, osłabienie węchu. Objawy choroby postępują i rozwijają się stopniowo przez lata.

2. Co powoduje chorobę Parkinsona?

Przyczyny choroby Parkinsona pozostają nieznane. Obecnie uważa się, że rozwija się ona u osób z predyspozycją genetyczną do zachorowania na skutek działania pewnych czynników środowiskowych. Nie odnaleziono jednego czynnika środowiskowego bezpośrednio powodującego wystąpienie choroby ani pojedynczego defektu genetycznego odpowiedzialnego za jej rozwój.

3. Czy można zapobiegać chorobie Parkinsona?

Obecnie nie jest znany sposób zapobiegania chorobie Parkinsona, nie wiadomo bowiem, co ją powoduje.

4. Jak postępuje choroba?

Choroba ma charakter postępujący. Początkowo (przez nawet 5-10 lat) obserwuje się objawy przedkliniczne, czyli poprzedzające wystąpienie najbardziej charakterystycznych symptomów choroby (drżenie, spowolnienie). W tym okresie mogą się pojawić: gorsze balansowanie jedną kończyną podczas chodzenia, sztywność i ból barku, zaczepianie nogą podczas chodzenia, zaburzenia snu, zaparcia. Objawy przedkliniczne są jednak na tyle niespecyficzne, że nie pozwalają na ustalenie rozpoznania. W okresie jawnym klinicznie pojawiają się już klasyczne objawy ruchowe choroby Parkinsona.

5. Czy można spowolnić przebieg choroby?

Nie jest znany sposób na spowolnienie przebiegu choroby – ma ona charakter postępujący. Wiadomo natomiast, że wiele leków łagodzi jej objawy. Najlepszy efekt leczenia uzyskuje się przez pierwsze 3-5 lat od ustalenia rozpoznania. Po tym czasie u większości chorych objawy nasilają się mimo stosowanego leczenia.

6. Jak się opiekować osobą chorą na parkinsona?

Opieka nad pacjentem z chorobą Parkinsona wymaga zarówno zaangażowania rodziny, jak i pomocy specjalistów z różnych dziedzin (neurologa, rehabilitanta, dietetyka, psychiatry). Choroba ma charakter postępujący, a w wyniku nasilania się zaburzeń ruchowych codzienne czynności (poruszanie się, odżywianie, regularne przyjmowanie leków) zaczynają sprawiać chorym trudność, dlatego powinno się im zagwarantować pomoc osób trzecich. Ważne jest zapewnienie pacjentowi odpowiedniej ilości ruchu w ciągu dnia, a tym chorym, którzy nie poruszają się samodzielnie – rehabilitacji.

7. Dieta w chorobie Parkinsona

U wielu pacjentów w przebiegu choroby obserwuje się spadek apetytu i trudności z połykaniem, co prowadzi do spadku masy ciała. Posiłki przygotowywane chorym powinny być wysokokaloryczne, bogate w składniki odżywcze, o konsystencji ułatwiającej połknięcie (np. półpłynne). Zalecane są częste posiłki o małej objętości. Dietę warto wzbogacić w produkty z wysoką zawartością błonnika (zapobieganie zaparciom). Podczas przyjmowania lewodopy (podstawowego leku stosowanego w chorobie Parkinsona) należy kontrolować ilość przyjmowanego białka (nie więcej niż 0,8 g/kg m.c.), ponieważ utrudnia ono wchłanianie leku w jelicie.