W najstarszej grupie wiekowej udar mózgu ma odmienny przebieg, jest cięższy i obarczony większą śmiertelnością, co wynika z większej liczby czynników ryzyka i chorób współistniejących. W podeszłym wieku szczególną uwagę należy zwrócić na zażywane leki i objawy wskazujące na hipotonię ortostatyczną. Istotne są monitorowanie zaburzeń układu krążenia, zwłaszcza zaburzeń rytmu serca, oraz obserwacja stanu psychicznego i zaburzeń poznawczych z uwagi na ich częstsze występowanie w tym wieku.

Wprowadzenie

Udar mózgu mimo postępu, jaki się dokonał w medycynie w ostatnich latach, wciąż stanowi jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych. Jest drugą przyczyną zgonów i pierwszym powodem niesprawności u dorosłych. Systematyczne starzenie się społeczeństwa powoduje zwiększenie częstości występowania udaru mózgu. Zakłada się, że do 2025 roku liczba nowych zachorowań wzrośnie nawet o blisko 40%. W grupie wiekowej >85 roku życia wczesna śmiertelność jest dwukrotnie większa niż u młodszych chorych, stan funkcjonalny po udarze w podeszłym wieku jest znacząco gorszy, a chorzy częściej wymagają opieki instytucjonalnej. W niniejszej pracy omówiono odmienności przebiegu udaru u chorych w podeszłym wieku oraz rekomendacje dotyczące postępowania w ostrej fazie udaru, ze szczególnym uwzględnieniem leczenia trombolitycznego i wewnątrznaczyniowego w tej grupie wiekowej.

Skala problemu

Wiek jest najważniejszym niemodyfikowalnym czynnikiem ryzyka niedokrwiennego udaru mózgu, a starzenie się społeczeństwa zwiększa zapadalność na tę chorobę.^1,2 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) za początek starości demograficznej przyjmuje wiek 65 lat. Uważa się, że wystąpienie udaru mózgu między 65 a 80 r.ż. jest typowe dla tej choroby. Zapadalność na udar niedokrwienny mózgu wzrasta z wiekiem, szczególnie >55 r.ż., od kiedy co 10 lat się podwaja.^2,3 Do 85 r.ż. zapadalność jest większa u mężczyzn, natomiast później znacznie częściej udar przechodzą kobiety.^4,5 Wszystkie poniższe rozważania dotyczą chorych >80 r.ż.

Szacuje się, że obecnie na świecie żyje ponad 50 milionów osób po przebytym udarze mózgu.^1,2,6 W Polsce przechodzi – zależnie od źródła i przyjętej metodologii – od około 60 000 do 88 500 osób rocznie.^7,8 Przyjmuje się, że w Polsce współczynniki zapadalności na udar mózgu wynoszą około 177/100 000 mężczyzn i 125/100 000 kobiet.^7,8 Według prognoz epidemiologicznych rozpowszechnienie udarów będzie stopniowo narastało w kolejnych dekadach. Zakłada się, że do 2025 roku liczba nowych zachorowań zwiększy się nawet o 37-38%.^9,10 Badania europejskie przewidują również zwiększenie zachorowalności na udar mózgu w ciągu następnych 20 lat o blisko 40%.¹⁰