prof. dr hab. n. med. Adam Stępień

Stare arabskie przysłowie powiada, że każdy człowiek ma swój własny ból głowy. Nie każdy ból głowy jest jednak ważnym problemem społecznym. Bez wątpienia jest nim migrena, której poświęcamy niniejszą monografię „Neurologii po Dyplomie”. Postęp w badaniach nad migreną, jaki dokonał się w ostatnich latach, jest wielokierunkowy. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że migrena jest najczęstszym pierwotnym bólem głowy powodującym niepełnosprawność człowieka i jedną z głównych współczesnych przyczyn obniżenia jakości życia. Dodatkowo jej występowanie pociąga za sobą ogromne koszty, które wynikają zarówno z jej doraźnego leczenia, jak i z kosztów pośrednich spowodowanych nieobecnością w pracy czy też całkowitym zaniechaniem jej wykonywania. Zagadnienie to omawiam w oddzielnym artykule.

Innym kierunkiem badań nad migreną, w jakim dokonał się znaczący postęp, są nauki podstawowe. Dowiedziono istnienia funkcjonalnego układu, w skład którego wchodzą naczynia mózgowe, nerw trójdzielny z jego jądrem w pniu mózgu i korzenie rdzeniowe wywodzące się z odcinka szyjnego kręgosłupa. Potwierdzono także, że w aktywowaniu napadu migreny decydującą rolę odgrywa jego pobudzenie i uwolnienie do łożyska naczyniowego licznych neuropeptydów, w tym serotoniny, najsilniejszego neuropeptydu naczynioaktywnego, jakim jest peptyd zależny od genu kalcytoniny (CGRP), i przysadkowego polipeptydu aktywującego cyklazę adenylową (PACAP).

Postęp w zakresie poznania mechanizmów patogenetycznych w migrenie został przełożony na codzienną praktykę lekarską. Opracowano i przed rokiem wprowadzono do terapii migreny nową grupę leków hamujących jej powstawanie. Są to przeciwciała monoklonalne skierowane na peptyd i receptor CGRP. Są one pierwszymi przyczynowymi lekami przeciwmigrenowymi i równocześnie najsilniejszymi stosowanymi w profilaktyce. Uważam, że definitywnie zmienią one negatywne skutki migreny u tysięcy chorych, przez co znacząco poprawi się ich jakość życia. Są rekomendowane w leczeniu zarówno migreny epizodycznej, jak i przewlekłej. Wchodzimy zatem w nową erę badań nad migreną, w której dysponujemy nową skuteczną generacją leków.

Doceniając wagę wpływu, jaki migrena wywiera na życie chorych, i dokonujący się postęp w badaniach nad tą chorobą, uznaliśmy, że zapoznanie Czytelników z tymi zagadnieniami będzie istotne zarówno z naukowego, jak i praktycznego punktu widzenia, dlatego przygotowaliśmy prezentowaną monografię.