ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Temat numeru
Udar niedokrwienny mózgu u młodych osób wyzwaniem dla neurologa
dr hab. n. med. Małgorzata Wiszniewska1,2
prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska3,4
- Badania epidemiologiczne wskazują w ostatnich latach na spadek zapadalności na udar mózgu ogółem, w młodszej grupie obserwuje się jednak tendencję wzrostową
- Obecnie zidentyfikowano ponad 150 przyczyn udaru mózgu w młodej populacji, najważniejszym z nich poświęcony jest niniejszy artykuł
Udar mózgu jest jednostką chorobową charakterystyczną dla osób starszych i wiek jest uznawany za główny niemodyfikowalny czynnik jego ryzyka1. Szacuje się, że około 10% udarów niedokrwiennych mózgu dotyczy osób <50 roku życia2,3.
Od 1980 r. obserwuje się wzrost zapadalności na udar niedokrwienny mózgu (UNM) u osób <50-55 roku życia. Ma to głównie związek ze zwiększonym rozpowszechnieniem w tej populacji klasycznych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, nierzadkim używaniem substancji odurzających i leków psychoaktywnych, istotną rolę odgrywa też nieodpowiedni styl życia, tj. spożywanie w nadmiarze alkoholu, mała aktywność fizyczna, otyłość, nikotynizm. Poczyniono również znaczne postępy w diagnostyce chorób uwarunkowanych genetycznie, zapaleń naczyń, w diagnozowaniu zaburzeń krzepnięcia, chorób serca i innych, które mogą prowadzić do udaru. U młodych kobiet ryzyko udaru zwiększa się w czasie ciąży i połogu, częściej też udar występuje w grupie stosującej środki antykoncepcyjne. Obecnie zidentyfikowano ponad 150 przyczyn udaru mózgu w młodej populacji. Po przebyciu udaru ryzyko jego nawrotu w młodszej grupie szacuje się na około 15% w ciągu 10 lat. Ponadto po udarze nierzadko rozwija się padaczka, może dochodzić do osłabienia funkcji poznawczych oraz niepełnosprawności, pojawiają się ból i depresja. To powoduje, że pacjent po udarze mózgu albo nie powraca do pracy, albo zostaje zatrudniony na mniej odpowiedzialnym stanowisku (co może odczuwać jako degradację społeczną), pogarsza się jego jakość życia, maleje znaczenie społeczne. Jest to szczególnie dotkliwe dla osób młodych.
Badania epidemiologiczne wskazują w ostatnich latach na spadek zapadalności na udar mózgu ogółem, w młodszej grupie obserwuje się jednak tendencję wzrostową4,5. Roczny wskaźnik zapadalności na udar u osób młodych wynosi 7-17/100 000 osób w populacji do 45 lub 49 roku życia6-11, podczas gdy w populacji ogólnej wynosi on 125-175/100 0001. W niektórych badaniach liczba kobiet przewyższa liczbę mężczyzn z udarem w grupach <30-35 lat, natomiast w przedziale wiekowym 35-44 lat obserwowano przewagę mężczyzn4,6,7,9-13. Trudno porównywać ze sobą przeprowadzone badania, ponieważ wyznaczano różną górną granicę wieku dla osób młodych (najczęściej jednak 50 lub 55 lat), a także używano różnych metod neuroobrazowych do potwierdzenia udaru mózgu. Zaobserwowano także podwojenie zachorowalności na udar u osób w wieku produkcyjnym od 1990 do 2013 r. zarówno w krajach o wysokich, jak i średnich oraz niskich dochodach8.