Temat numeru

Udar niedokrwienny mózgu u młodych osób wyzwaniem dla neurologa

dr hab. n. med. Małgorzata Wiszniewska1,2
prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska3,4

1Wydział Pielęgniarstwa, Państwowa Uczelnia Stanisława Staszica w Pile

2Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Leczenia Udarów Mózgu, Szpital Specjalistyczny im. Stanisława Staszica w Pile

3II Klinika Neurologiczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa

4Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Małgorzata Wiszniewska

Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Leczenia Udarów Mózgu,

Szpital Specjalistyczny im. Stanisława Staszica

ul. Rydygiera 1, 64-920 Piła

e-mail: mpwisz@gmail.com

  • Badania epidemiologiczne wskazują w ostatnich latach na spadek zapadalności na udar mózgu ogółem, w młodszej grupie obserwuje się jednak tendencję wzrostową
  • Obecnie zidentyfikowano ponad 150 przyczyn udaru mózgu w młodej populacji, najważniejszym z nich poświęcony jest niniejszy artykuł

Udar mózgu jest jednostką chorobową charakterystyczną dla osób starszych i wiek jest uznawany za główny niemodyfikowalny czynnik jego ryzyka1. Szacuje się, że około 10% udarów niedokrwiennych mózgu dotyczy osób <50 roku życia2,3.

Od 1980 r. obserwuje się wzrost zapadalności na udar niedokrwienny mózgu (UNM) u osób <50-55 roku życia. Ma to głównie związek ze zwiększonym rozpowszechnieniem w tej populacji klasycznych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, nierzadkim używaniem substancji odurzających i leków psychoaktywnych, istotną rolę odgrywa też nieodpowiedni styl życia, tj. spożywanie w nadmiarze alkoholu, mała aktywność fizyczna, otyłość, nikotynizm. Poczyniono również znaczne postępy w diagnostyce chorób uwarunkowanych genetycznie, zapaleń naczyń, w diagnozowaniu zaburzeń krzepnięcia, chorób serca i innych, które mogą prowadzić do udaru. U młodych kobiet ryzyko udaru zwiększa się w czasie ciąży i połogu, częściej też udar występuje w grupie stosującej środki antykoncepcyjne. Obecnie zidentyfikowano ponad 150 przyczyn udaru mózgu w młodej populacji. Po przebyciu udaru ryzyko jego nawrotu w młodszej grupie szacuje się na około 15% w ciągu 10 lat. Ponadto po udarze nierzadko rozwija się padaczka, może dochodzić do osłabienia funkcji poznawczych oraz niepełnosprawności, pojawiają się ból i depresja. To powoduje, że pacjent po udarze mózgu albo nie powraca do pracy, albo zostaje zatrudniony na mniej odpowiedzialnym stanowisku (co może odczuwać jako degradację społeczną), pogarsza się jego jakość życia, maleje znaczenie społeczne. Jest to szczególnie dotkliwe dla osób młodych.

Badania epidemiologiczne wskazują w ostatnich latach na spadek zapadalności na udar mózgu ogółem, w młodszej grupie obserwuje się jednak tendencję wzrostową4,5. Roczny wskaźnik zapadalności na udar u osób młodych wynosi 7-17/100 000 osób w populacji do 45 lub 49 roku życia6-11, podczas gdy w populacji ogólnej wynosi on 125-175/100 0001. W niektórych badaniach liczba kobiet przewyższa liczbę mężczyzn z udarem w grupach <30-35 lat, natomiast w przedziale wiekowym 35-44 lat obserwowano przewagę mężczyzn4,6,7,9-13. Trudno porównywać ze sobą przeprowadzone badania, ponieważ wyznaczano różną górną granicę wieku dla osób młodych (najczęściej jednak 50 lub 55 lat), a także używano różnych metod neuroobrazowych do potwierdzenia udaru mózgu. Zaobserwowano także podwojenie zachorowalności na udar u osób w wieku produkcyjnym od 1990 do 2013 r. zarówno w krajach o wysokich, jak i średnich oraz niskich dochodach8.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przyczyny udaru mózgu u osób młodych

Mimo coraz doskonalszej i powszechnie stosowanej diagnostyki aż u 35% pacjentów przyczyna udaru pozostaje nieznana8,9,14. U młodych pacjentów z udarem mózgu [...]

Przyczyny sercowe udaru mózgu u osób młodych – wybrane schorzenia

Ważną przyczyną UNM u osób młodych jest migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation). Jeszcze do niedawna za główną przyczynę AF uważano [...]

Angiopatie niemiażdżycowe

Rozwarstwienie tętnic szyjnych i kręgowych jest najczęstszą niemiażdżycową angiopatią, która może powodować udar mózgu u młodych dorosłych14,30. Częstym początkowym objawem towarzyszącym [...]

Cukrzyca – choroba metaboliczna, która różnymi drogami może doprowadzać do udaru mózgu u młodych dorosłych

Cukrzyca poprzez oddziaływanie na układ sercowo-naczyniowy w sposób istotny przyczynia się do udaru mózgu u młodych dorosłych. Dotyczy to zarówno cukrzycy [...]

Migrena a ryzyko udaru mózgu

Migrena z aurą nawet bez innych czynników zwiększa ryzyko udaru mózgu39,50. Za zawał migrenowy uznaje się niedokrwienie mózgu, do którego dochodzi [...]

Zaburzenia krzepnięcia

Jedynie 1-4% UNM spowodowanych jest nabytymi lub genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami krzepnięcia o charakterze nadkrzepliwości (trombofilia), jednak u osób młodych odsetek może [...]

Miażdżyca dużych tętnic jako przyczyna UNM u młodych osób

Miażdżyca dużych tętnic nie jest częstą przyczyną UNM u młodych dorosłych i uważana jest za przyczynę <10% udarów w tej grupie [...]

Udar o nieokreślonej przyczynie (udar kryptogenny)

U młodych dorosłych udar o nieokreślonej przyczynie może stanowić nawet 16% wszystkich udarów. Z badań wynika, że u tych pacjentów warto [...]

Podsumowanie

Udar mózgu, mimo że jest chorobą charakterystyczną dla osób starszych, występuje także u młodych dorosłych, będąc jedną z ważnych przyczyn ich [...]

Do góry