Temat numeru

Powikłania neurologiczne zakażeń SARS-CoV-2 i leczenie chorób neurologicznych w czasie pandemii COVID-19

dr hab. n. med. Jan P. Bembenek

Zakład Neurofizjologii Klinicznej, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Jan Bembenek

Zakład Neurofizjologii Klinicznej,

Instytut Psychiatrii i Neurologii

ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa

e-mail: jbembenek@ipin.edu.pl

  • W artykule przedstawiono skrót najważniejszych zaleceń dotyczących leczenia powikłań neurologicznych w przebiegu COVID-19 i zaleceń polskich ekspertów odnoszących się do postępowania w przypadku wcześniej istniejących chorób neurologicznych


Zakażenie koronawirusem 2 (SARS-CoV-2 – severe acute respiratory syndrome coronavirus 2), będące przyczyną zespołu ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej, prowadzi do nieopisywanego wcześniej obrazu klinicznego, znanego jako COVID-19. Pierwsze opisy choroby pochodzą z regionu Hubei w Chinach. W dniu 11.03.2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO – World Health Organization) ogłosiła stan pandemii w związku z narastającymi i szerzącymi się na całym świecie zakażeniami. SARS-CoV-2 należy do wirusów powodujących infekcję górnych i dolnych dróg oddechowych. Patogen należy do grupy koronawirusów, które mogą powodować schorzenia od zwykłego przeziębienia po chorobę o ciężkim przebiegu, niekiedy zakończoną zgonem.

Z SARS-CoV-2 spokrewnione są wirusy wywołujące kliniczny obraz zespołu ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS – severe acute respiratory syndrome) i bliskowschodni zespół oddechowy (MERS – Middle East respiratory syndrome)1, dla których wykazano neurotropię. Oznacza to, że mogą one powodować powikłania ze strony ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego.

Pandemia zakażeń SARS-CoV-2 ma poważne konsekwencje dla wszystkich dziedzin medycyny. Wpływa również bezpośrednio i pośrednio na opiekę nad pacjentami z chorobami neurologicznymi. COVID-19 może także mieć związek z częstszym występowaniem objawów i powikłań neurologicznych, takich jak encefalopatia, zapalenie mózgu i rdzenia, udar niedokrwienny, krwotok śródmózgowy, zaburzenia węchu i anosmia oraz choroby nerwowo-mięśniowe2.

Zaburzenia węchu i smaku

Pacjenci z zakażeniem SARS-CoV-2 o łagodnym i umiarkowanym przebiegu zgłaszali odpowiednio w 86% i 88% zaburzenia węchu i smaku. Jest to najczęstsze powikłanie neurologiczne. Młode osoby częściej zgłaszają utratę węchu niż osoby starsze. Ponadto występuje ona częściej u kobiet niż mężczyzn3. Rokowanie w zaburzeniach węchu i smaku w przebiegu COVID-19 jest ogólnie korzystne, gdyż większość pacjentów zgłasza całkowitą regresję lub znaczną poprawę w ciągu 2-3 tygodni. Rokowanie jest zatem prawdopodobnie korzystniejsze niż w przypadku innej etiologii zaburzeń węchowych. W 10-20% przypadków pozostają jednak istotne deficyty2.

Jeśli zaburzenia węchowe w przebiegu choroby COVID-19 nie ustąpią w znacznym stopniu w ciągu 4 tygodni, zalecane jest przeprowadzenie badań neurologicznego i laryngologicznego, w tym szczegółowego wywiadu lekarskiego (uwzględniającego alternatywne...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zaburzenia węchu i smaku

Pacjenci z zakażeniem SARS-CoV-2 o łagodnym i umiarkowanym przebiegu zgłaszali odpowiednio w 86% i 88% zaburzenia węchu i smaku. Jest to [...]

Ból głowy

Ból głowy występuje u 12-70% chorych na COVID-19. Po miesiącu od ustąpienia gorączki i trudności z oddychaniem bóle głowy nadal utrzymywały [...]

Ostra encefalopatia oraz ostre zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu związane z COVID-19

W jednym z badań spośród 12 601 hospitalizowanych pacjentów z COVID-19 u 1092 (8,7%) stwierdzono ostrą encefalopatię7. Występuje ona częściej u krytycznie [...]

Ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia

Opublikowano kilka opisów przypadków, w których wyniki badań pacjentów, w tym neuroobrazowych, odpowiadały ostremu rozsianemu zapaleniu mózgu i rdzenia (ADEM – [...]

Udary mózgu

Zakażenie SARS-CoV-2 może wiązać się ze zwiększoną częstością występowania chorób naczyniowo-mózgowych, takich jak udar niedokrwienny i krwotok śródmózgowy. Ryzyko udaru niedokrwiennego [...]

Choroby nerwowo-mięśniowe

Ból mięśni występuje powszechnie zarówno w łagodnych, jak i ciężkich przypadkach COVID-19. Stwierdzany jest u 22-63% chorych. U pacjentów z cięższym [...]

Zespół Guillaina-Barrégo

Zespół Guillaina-Barrégo (GBS – Guillain-Barré syndrome) występuje u ~0,4% chorych z COVID-19, zwykle po 5-10 dniach od pojawienia się objawów infekcji [...]

Napady padaczkowe

Objawowe napady padaczkowe pojawiające się w ciągu 7 dni od ostrego uszkodzenia mózgu występują rzadko w przebiegu SARS-CoV-2 (do 0,5%). W [...]

Uogólnione mioklonie

W jednym raporcie opisano 3 pacjentów (w wieku od 63 do 88 lat), u których wystąpiły uogólnione mioklonie jako powikłanie po [...]

Zespół tylnej odwracalnej encefalopatii

Zespół tylnej odwracalnej encefalopatii (PRES – posterior reversible encephalopathy syndrome) był opisywany u chorych na COVID-19 i może być spowodowany u [...]

Wytyczne grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Neurologicznego dotyczące postępowania z chorobami neurologicznymi w czasie pandemii COVID-19

Grupa robocza Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (PTN) opublikowała 24 marca 2020 r. swoje stanowisko dotyczące przetoczeń immunoglobulin u osób z chorobami autoimmunologicznymi21. [...]

Podsumowanie

<<>>
Do góry