Zaburzenia funkcji poznawczych są częstą konsekwencją udarów mózgu i mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie oraz jakość życia po udarze, w tym zdolność do pracy, samodzielnego życia, a także utrzymywania relacji interpersonalnych. Ryzyko otępienia po udarze niedokrwiennym mózgu (UNM) jest wyższe niż w przypadku udaru nawrotowego i innych zdarzeń naczyniowych, nawet u pacjentów skutecznie leczonych reperfuzyjnie. Jest równocześnie niedostatecznie zgłaszanym i diagnozowanym stanem u chorych, którzy przeżyli udar. Patofizjologia nie została jeszcze w pełni wyjaśniona. Poza konsekwencjami bezpośredniego uszkodzenia lokalizacji strategicznych dla funkcji poznawczych można ją prawdopodobnie przypisać również rozwijającym się złożonym procesom zapalnym, nakładającym się na istniejące wcześniej uszkodzenia w przebiegu mikroangiopatii i neurodegeneracji. Dotychczas nie przeprowadzono jednak szerokich analiz obejmujących poznanie odległego przebiegu, rokowania ani optymalnego leczenia tych następstw udaru, skupiono się bardziej na prewencji wtórnej incydentów naczyniowych lub deficytach ruchowych niż poznawczych. Brak jest przy tym ogólnie przyjętych definicji poudarowych zaburzeń poznawczych, a w codziennej praktyce klinicznej stosuje się zwyczajowo zróżnicowaną terminologię opisującą podobne stany kliniczne, np. otępienie naczyniopochodne, wielozawałowe lub poudarowe. W maju 2023 r. ukazało się oświadczenie naukowe AHA oraz ASA poświęcone PSCI, oparte na przeglądzie literatury z ostatnich 10 lat, obejmujące zarówno dostępne badania kliniczne, jak i kliniczne wytyczne¹. W publikacji uzupełniono ogłoszone w 2021 r. przez ESO i EAN zalecenia postępowania w tych zaburzeniach oraz usystematyzowano dostępne dane epidemiologiczne². Przedstawiono także złożone i często współistniejące mechanizmy patofizjologiczne odpowiedzialne za PSCI, a ponadto definicje poudarowych zaburzeń poznawczych oraz otępienia poudarowego (PSD – poststroke dementia).

Definicje

Poudarowe zaburzenia poznawcze zdefiniowano jako zdarzenie wynikające z przebycia klinicznie jawnego udaru mózgu (niedokrwiennego lub krwotocznego) i obejmujące każdy stopień dysfunkcji poznawczych z szerokim spektrum objawów – od łagodnych zaburz...