Chirurgiczne leczenie powikłań proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej

lek. Elżbieta Górawska1

dr n. med. Anna Karasińska-Kłodowska2

prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło1

1Klinika i Katedra Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

2Wrocławskie Centrum Okulistyczne

Adres do korespondencji: lek. Elżbieta Górawska, Katedra i Klinika Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu im. Piastów Śląskich, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław, e-mail: elzbieta.gorawska@gmail.com

  • W artykule opisano wskazania do witrektomii pars plana, a także sposoby chirurgicznego leczenia powikłań proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej, takich jak krwotok doszklistkowy, trakcyjne oraz mieszane trakcyjne i przedarciowe odwarstwienie siatkówki, obrzęk plamki i neowaskularyzacja tęczówki ze zmętnieniem ośrodków optycznych
  • Omówiono także powikłania witrektomii pars plana, zasady opieki przedoperacyjnej i techniki operacyjne

Retinopatia cukrzycowa jest obecnie wiodącą przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych1. Powikłania mikronaczyniowe prowadzą bezpośrednio do powstawania stref bezperfuzyjnych siatkówki, skutkując rozwinięciem się pierwotnej nieproliferacyjnej postaci retinopatii. W późniejszych etapach choroby postępujące niedotlenienie jest przyczyną powstawania nowych nieprawidłowych naczyń na tarczy nerwu wzrokowego, siatkówce, tęczówce czy w kącie przesączania2.

Nowe naczynia są kruche, łatwiej pękają, czego skutkiem są krwotoki do ciała szklistego. Proliferacje naczyniowe mogą również ulec zwłóknieniu, co jest przyczyną powikłań takich jak błona przedsiatkówkowa, trakcje szklistkowo-siatkówkowe czy odwarstwienia siatkówki.

Mimo stosowania panfotokoagulacji, ścisłej kontroli stężenia glukozy i ciśnienia tętniczego, iniekcji inhibitorów czynnika wzrostu śródbłonka naczyń (VEGF – vascular endothelial growth factor) i steroidów blisko 5% przypadków retinopatii wymaga interwencji chirurgicznej3.

Obecne wskazania do witrektomii pars plana (PPV – pars plana vitrectomy) w przebiegu proliferacyjnej retinopatii cukrzycowej (PDR – proliferative diabetic retinopathy) obejmują:

• krwotok doszklistkowy

• trakcyjne odwarstwienie siatkówki

• mieszane trakcyjne i przedarciowe odwarstwienie siatkówki

• obrzęk plamki

• neowaskularyzację tęczówki ze zmętnieniem ośrodków optycznych4,5.


W artykule skupiono się na przedstawieniu chirurgicznego opracowania powikłań PDR.

Krwotok do ciała szklistego

Krwotoki do ciała szklistego są jednym z najpowszechniejszych powikłań cukrzycowej retinopatii proliferacyjnej (ryc. 1). Rozpowszechnienie panfotokoagulacji laserowej siatkówki (PRP – panretinal photocoagulation) przyczyniło się do zmniejszenia częstości ich występowania3.

Początkowym postępowaniem była obserwacja pacjenta z uwagi na częstą samoistną resorpcję krwotoku, jednak badanie Diabetic Retinopathy Vitrectomy Study (DRVS) z 1985 r. wykazało bezzasadność powyższej postawy. Opóźnienie w leczeniu często prowadzi...

Obecnie proponuje się obserwowanie chorych na cukrzycę typu 1 i 2 przez ok. 4 tygodnie. Po tym czasie pacjenci z cukrzycą typu 1 powinni być obligatoryjnie operowani w przypadku braku resorpcji krwotoku. U chorych na cukrzycę typu 2 można opóźnić ...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Krwotok do ciała szklistego

Krwotoki do ciała szklistego są jednym z najpowszechniejszych powikłań cukrzycowej retinopatii proliferacyjnej (ryc. 1). Rozpowszechnienie panfotokoagulacji laserowej siatkówki (PRP – panretinal photocoagulation) [...]

Trakcyjne oraz mieszane trakcyjne i przedarciowe odwarstwienie siatkówki

Obecnie trakcyjne oraz mieszane trakcyjne i przedarciowe odwarstwienie siatkówki jest główną przyczyną utraty widzenia u pacjentów z retinopatią (ryc. 2)5,7. W retinopatii cukrzycowej kora ciała [...]

Obrzęk plamki

Wskazania do witrektomii w przypadku obrzęku plamki obejmują towarzyszące trakcje szklistkowo-plamkowe, napiętą pogrubiałą błonę hialoidową tylną oraz warstwowe i pełnościenne otwory wtórne do [...]

Neowaskularyzacja tęczówki

W przypadkach niedostatecznej panfotokoagulacji siatkówki bądź zaniedbania leczenia dochodzi do neowaskularyzacji na tęczówce prowadzącej do komplikacji w postaci wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego i jaskry2,6. Leczenie, [...]

Powikłania po PPV

Epiteliopatia nabłonka rogówki u chorych na cukrzycę jest częstym zjawiskiem. Osłabienie przylegania komórek oraz pogorszone funkcje i jakość błony podstawnej mogą się przyczyniać [...]

Opieka przedoperacyjna

Stabilizacja ogólna pacjenta przed zabiegiem pozwala uniknąć śród- i pooperacyjnych komplikacji11. Chorzy na cukrzycę w momencie rozwinięcia proliferacyjnej postaci retinopatii są już obciążeni [...]

Techniki operacyjne

Witrektomia w PDR ma na celu:

Podsumowanie

Obecnie rozwinięte technologie zabiegowe i opieka przedoperacyjna w okulistyce pozwalają zmniejszyć częstość powikłań w wyniku PDR, dzięki czemu możliwe stało się operowanie pacjentów, u których [...]

Do góry