Ortoptyka
Zez zbieżny niemowlęcy
dr hab. n. med. Piotr Loba
mgr Agnieszka Rosa ortoptysta, pedagog, terapeuta zajęciowy Redaktor merytoryczna działu ortoptyka
- Zez zbieżny niemowlęcy to typ odchylenia oczu, który pojawił się przed 6 miesiącem życia i ma charakter nieakomodacyjny, tzn. nie występuje relacja między wadą refrakcji a wielkością kąta zeza
- W artykule omówiono definicję, epidemiologię, obraz kliniczny, szczegółowo diagnostykę różnicową oraz przyczyny zeza zbieżnego niemowlęcego, a także jego leczenie, w tym zachowawcze i operacyjne
Metody oceny widzenia obuocznego i testy diagnostyczne pozwalające wykryć zeza u niemowląt zostały omówione w osobnym artykule zamieszczonym w zeszłorocznym grudniowym numerze „Okulistyki po Dyplomie”1. Przedstawiono tam również kwestię różnicowania zeza pozornego, rzeczywistego i fizjologicznego (występującego w pierwszych kilku miesiącach życia, związanego z niedoskonałością fiksacji, ruchów wodzenia oraz niepełnym rozwojem widzenia obuocznego). Przypomnijmy natomiast, że u noworodka każde stałe odchylenie gałek ocznych lub nawet okresowe, ale obecne po 6 miesiącu życia, stanowi wskazanie do wykonania pełnego badania okulistycznego. U zdrowych, nieobciążonych rodzinnie niemowląt zez pojawia się sporadycznie, a chorobowość ocenia się na 0,5-1% populacji2. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie najczęściej spotykanego typu zeza zbieżnego u niemowląt.
Definicja i epidemiologia
Terminem zez zbieżny niemowlęcy (infantile esotropia) określamy typ odchylenia oczu, który pojawił się przed 6 miesiącem życia i ma charakter nieakomodacyjny, tzn. nie występuje relacja między wadą refrakcji a wielkością kąta zeza. Niekiedy stosowany termin „wrodzony” jest mylący, gdyż zez ten praktycznie nigdy nie występuje od urodzenia, pojawia się między 2 a 4 miesiącem życia.
Chorobowość w przypadku zeza zbieżnego niemowlęcego wynosi ok. 0,3% populacji3. Przypadki tego rodzaju zeza stanowią mniej więcej 16% wszystkich zezów zbieżnych stwierdzanych u dzieci4. Z drugiej strony należy wziąć pod uwagę fakt, że jest to najczęstszy typ zeza spotykany przed ukończeniem 1 roku życia.
Przyczyny
Dzieci z zezem zbieżnym niemowlęcym są, w przeważającej większości, ogólnie zdrowe i nie wymagają diagnostyki neurologicznej ani obrazowej. Z drugiej strony występuje on częściej u wcześniaków i u niemal 30% dzieci z problemami neurologicznymi oraz rozwojowymi, takimi jak mózgowe porażenie dziecięce5. Stwierdzono również ponad dwa razy większe ryzyko wystąpienia niepełnosprawności intelektualnej do okresu wczesnej dorosłości u pacjentów z zezem zbieżnym niemowlęcym6. W wywiadzie rodzinnym często występuje zez, ale rzadko udaje się ustalić sposób dziedziczenia.
