prof. dr hab. n. med. Jarosław Kocięcki

Szanowni Państwo!

Przyjmuje się, że na całym świecie najczęściej wykonywaną przez okulistów procedurą zabiegową jest operacja zaćmy. Można stwierdzić, że w porównaniu z innymi zabiegami okulistycznymi jest to operacja, której wszystkie aspekty zostały najlepiej poznane i przeanalizowane. Dzięki błyskawicznemu wręcz postępowi nauki i techniki jesteśmy obecnie w stanie szybko i niemal zupełnie bezboleśnie dokładnie zbadać i zoperować pacjenta, już przed zabiegiem określając w sposób obiektywny i powtarzalny wszystkie najważniejsze parametry niezbędne do uzyskania najlepszej możliwej pooperacyjnej ostrości wzroku. Możemy zatem: określić rodzaj zaćmy, zbadać liczbę komórek śródbłonka rogówki, wyznaczyć wielkość i miejsce cięcia, dobrać odpowiedni wiskoelastyk, technikę operacji, wybrać model soczewki wewnątrzgałkowej, określić przed- i pooperacyjną refrakcję. Wydaje się, że możemy wszystko, a jednak… cały czas czegoś się uczymy, dokonujemy nowych obserwacji i analiz, wciąż zdobywamy nowe doświadczenia służące stałemu podnoszeniu efektywności, skuteczności, a przede wszystkim – bezpieczeństwu prowadzonej przez nas terapii. Mówi się, że miarą sprawności chirurga jest jego umiejętność radzenia sobie z różnymi problemami, na które może się natknąć podczas operacji, dlatego przypuszczam, że dużym zainteresowaniem będą się cieszyły artykuły traktujące o dylematach związanych z chirurgią zaćmy w przebiegu chorób ogólnych, takich jak cukrzyca czy galaktozemia.

W przypadku zaawansowanej retinopatii cukrzycowej ta najczęściej wykonywana procedura okulistyczna może stać się początkiem poważnych problemów okulistycznych pacjenta, mogących doprowadzić nawet do utraty widzenia. Autor pierwszego artykułu na podstawie własnych doświadczeń i wypracowanych standardów stara się wyjaśnić, na co zwrócić szczególną uwagę w kwalifikacji przedoperacyjnej do zabiegu oraz jak uniknąć niepożądanych powikłań.

Kolejny artykuł ma nieco inny charakter, choć również poświęcony jest zaćmie. Jak wiadomo, galaktozemia (spowodowana niedoborem galaktokinazy) może być przyczyną rozwoju zaćmy u noworodków i niemowląt, warto jednak pamiętać, że jest to jedyna choroba u dzieci, w przebiegu której może dojść do samoistnego cofnięcia się zmętnień w soczewce po wyeliminowaniu z diety galaktozy. W niektórych postaciach galaktozemii zaćma może być jedynym objawem choroby, dlatego u dzieci z zaćmą wrodzoną należy wykonywać badania w celu jej wykluczenia. Ze względu na możliwość późnego rozwoju zaćmy (np. w wieku kilkunastu lat) i wcześniejszy rozwój zaćmy starczej chorzy na galaktozemię (a także członkowie ich rodzin) powinni być okresowo badani okulistycznie.

Skoro mowa o chorobach układowych, ogólnych, w przebiegu których może dojść do zmian chorobowych w gałce ocznej, nie sposób nie wspomnieć o chorobach reumatycznych. Przewlekły proces zapalny o podłożu autoimmunologicznym może prowadzić do zmian chorobowych praktycznie w każdej części oka. Należy tu wymienić choćby: reumatoidalne zapalenia stawów, toczeń rumieniowaty układowy, zespół antyfosfolipidowy, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, twardzinę układową czy sarkoidozę. W zaprezentowanym w numerze artykule omówiono najczęstsze zmiany w narządzie wzroku, powiązane z nimi choroby reumatyczne oraz znaczenie wykrywania tych zmian w diagnostyce chorób reumatycznych, podkreślając przy tym wagę współpracy lekarza reumatologa i okulisty.

Na zakończenie coś dla naszych chirurgów plastyków i osób zainteresowanych chirurgią estetyczną. Polecam Państwu artykuł poświęcony odmładzaniu okolicy oka, omawiający wybrane metody postępowania, tj. autologiczne, biorewitalizujące, biostymulujące, wypełniające oraz neuromodulujące i laserowe. Myślę, że praca zainteresuje zwłaszcza żeńską część naszych Czytelników.