Neowaskularna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem – bezpieczeństwo i skuteczność wybranych opcji terapeutycznych
dr hab. n. med. Adam Wylęgała, FEBO, prof. ŚUM
- Leki działające na czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF – vascular endothelial growth factor) przyniosły znaczący postęp w leczeniu neowaskularnej postaci zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (nAMD – neovascular age-related macular degeneration). Pomagają poprawić ostrość wzroku i wyniki obrazowania optycznego. W artykule opisano kolejno działanie ranibizumabu, bewacyzumabu, afliberceptu, brolucyzumabu, farycymabu oraz porównano je między sobą
Neowaskularna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (nAMD – neovascular age-related macular degeneration) jest jedną z najczęstszych przyczyn upośledzenia wzroku w krajach rozwiniętych. W tym procesie ważną rolę odgrywa czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego. Większość jego inhibitorów (anty-VEGF – anti-vascular endothelial growth factor) wykazuje podwyższoną skuteczność w porównaniu z innymi interwencjami, takimi jak terapia fotodynamiczna lub laser. Obecnie w Polsce zarejestrowano następujące leki: ranibizumab, aflibercept, brolucyzumab i farycymab, powszechnie stosuje się również bewacyzumab. Skuteczność leczenia różnych leków blokujących VEGF jest podobna, choć różnią się one profilem bezpieczeństwa oraz optymalnymi schematami stosowania.
Ogólnie zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) jest bardzo częstym schorzeniem oka u osób starszych i stanowi częstą przyczynę utraty ostrości wzroku u osób >50 r.ż. Podstawowy podział AMD oparty jest na zmianach morfologicznych w obrębie siatkówki i związany z obecnością neowaskularyzacji. Zwyrodnienie powstaje w wyniku gromadzenia się metabolitów w błonie Brucha między nabłonkiem barwnikowym siatkówki (RPE – retinal pigment epithelium) a naczyniami włosowatymi naczyniówki. W wyniku tego powstają guzki zwane druzami.
Rola VEGF i rozwój terapii anty-VEGF
Podczas stanów metabolicznych, takich jak stres oksydacyjny, zmiany w błonie Brucha czy zmniejszenie przepływu krwi, RPE i siatkówka uwalniają VEGF oraz doprowadzają do zaburzenia równowagi między angiopoetyną 1 (Ang-1) a Ang-2. Czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego wiąże się z receptorem na powierzchni komórek śródbłonka, co prowadzi do kaskady sygnałowej, inicjującej angiogenezę, czyli tworzenie nowych naczyń krwionośnych. Ten czynnik przyciąga również prekursory komórek śródbłonka, zapobiega ich apoptozie i prowadzi do inwazji nowych naczyń krwionośnych. Niestety, te procesy mogą pociągać za sobą działania niepożądane, takie jak zwiększona przepuszczalność naczyń, nieprawidłowy wzrost naczyń czy ich zamknięcie. Brak VEGF uniemożliwia angiogenezę, co dowodzi jego istotnej roli w tym procesie.
