Temat numeru
Funkcjonowanie psychomotoryczne dzieci z niepełnosprawnością wzroku. Część 1
dr Izabella Kucharczyk
- Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na rozwój psychomotoryczny małych dzieci z niepełnosprawnością wzroku. Brak odpowiedniej stymulacji ruchowej i sensorycznej może utrudnić nabywanie odpowiednich kompetencji, ograniczyć kontakty rówieśnicze i zwiększyć pobudliwość emocjonalną w trudnych sytuacjach. Występujące opóźnienia w rozwoju ruchowym oraz zaburzenia w przetwarzaniu sensorycznym powodują, że dziecko z taką niepełnosprawnością nie będzie w stanie sprostać coraz bardziej złożonym wymaganiom
Rozwój psychomotoryczny jest fundamentem harmonijnego rozwoju, który jest zależny od funkcjonowania układu nerwowego, przetwarzania danych sensorycznych, działania procesów poznawczych, przeżywanych emocji, motywacji oraz uczenia się. Psychomotoryka jest zależna od m.in. płci, wieku, budowy ciała. Odnosi się do wzajemnych interakcji między tym, co ruchowe i psychiczne, ponieważ ruch stanowi podstawę do zdobywania wiedzy z różnych dziedzin, a także sprzyja rozwojowi poznawczemu oraz emocjonalnemu. Poprzez ruch dzieci poznają najbliższe otoczenie, zaspokajają ciekawość, a także dzięki chociażby analogii uczą się rozwiązywać różnorodne problemy. Ruch i psyche pozwalają także mentalnie organizować świat zewnętrzny. Wielu naukowców1,2 jest przekonanych, że począwszy od okresu niemowlęcego aż po wiek szkolny struktury anatomiczno-fizjologiczne i afektywno-intelektualne współpracują ze sobą, wzajemnie się uzupełniając.
Umiejętności psychomotoryczne są niezbędne, ponieważ ruch i zdolności równoważne pomagają małemu człowiekowi poznać własne ciało oraz jego możliwości, zaznajamiając go jednocześnie z wymogami otoczenia. Dodatkowym atutem jest również to, że dzięki rozwojowi tych umiejętności dziecko poprawia swoją zdolność koncentracji, rozwija procesy myślowe, pamięciowe, uczy się kooperacji z innymi. Dzięki takiemu podejściu psychomotoryka jest zestawem różnorodnych środków w efektywnej aktywności człowieka3.
U dzieci z niepełnosprawnością wzroku z powodu wielu ograniczeń percepcyjnych możliwości poznawania otoczenia są o wiele mniejsze niż u rówieśników widzących, a czas potrzebny do zbadania przestrzeni wymaga koncentracji i zaangażowania układu motorycznego oraz danych pochodzących z różnych modalności. Jest to proces żmudny i czasochłonny4.
Bez względu na przyczyny diagnozy niepełnosprawności wzroku konsekwencje słabowzroczności i niewidzenia są znaczące, a także negatywnie wpływają na rozwój psychomotoryczny dziecka5. Zarówno te z niepełnosprawnością wzroku, jak i korzystające z wiz...