Jaskra z otwartym kątem przesączania oraz nadciśnienie oczne, czyli o roli analogów prostaglandyny

lek. Dominik Śliwiak

Prywatna praktyka lekarska

Adres do korespondencji:

lek. Dominik Śliwiak

e-mail: sliwiak.dominik@gmail.com

  • European Glaucoma Society (EGS) zaleca analogi prostaglandyn (PGA – prostaglandin analogues) jako leki pierwszego rzutu w leczeniu jaskry, dlatego w niniejszym artykule skupiono się tylko na tej grupie leków, dokonując przeglądu głównych badań klinicznych dotyczących ich skuteczności, bezpieczeństwa i tolerancji

Jaskra jest obecnie uważana za jedną z głównych przyczyn poważnych zaburzeń widzenia i ślepoty na całym świecie. Dla większości pacjentów miejscowa farmakoterapia stanowi w dalszym ciągu leczenie z wyboru. Kamieniem milowym w terapii jaskry było wprowadzenie w 1996 r. latanoprostu – leku o zupełnie nowym mechanizmie działania w porównaniu z dotychczas stosowanymi preparatami przeciwjaskrowymi. Od tego czasu i mimo upływu lat analogi prostaglandyn są lekami pierwszego wyboru w terapii jaskry pierwotnej otwartego kąta (POAG – primary open-angle glaucoma) – głównie ze względu na swoją skuteczność, ograniczone ogólnoustrojowe działania niepożądane i dawkowanie raz na dobę.

Etiologia jaskry

Jaskra jest przewlekłą, powolnie postępującą wieloetiologiczną neuropatią nerwu wzrokowego związaną z utratą komórek zwojowych siatkówki oraz ich aksonów, a także tkanki glejowej, której następstwem jest stopniowy zanik nerwu wzrokowego i towarzyszące mu charakterystyczne zmiany w polu widzenia. Nieleczona ostatecznie prowadzi do ślepoty. Szacuje się, że do 2040 r. globalne zachorowanie na jaskrę wzrośnie do 110 mln osób1. Według danych Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO) liczba ta może sięgać w Polsce 800 000 osób.

Wyróżnia się: jaskrę otwartego kąta (OAG – open-angle glaucoma) i zamkniętego kąta (CAG – closed-angle glaucoma) – może być przy tym pierwotna (POAG oraz PCAG – primary CAG) i wtórna (SOAG – secondary OAG oraz SCAG – secondary CAG).

Obecnie obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP – intra­ocular pressure) jest jedyną zatwierdzoną metodą zapobiegania lub opóźniania postępu POAG i zapobiegania wystąpieniu jaskry u pacjentów z nadciśnieniem ocznym (OHT – ocular hypertension)2. Efekt ten można uzyskać za pomocą leczenia zachowawczego (farmakologicznego), laserowego lub chirurgicznego. Ciśnienie wewnątrzgałkowe daje się obniżyć przez zmniejszenie wytwarzania cieczy wodnistej, zwiększenie konwencjonalnej drogi odpływu lub drogi odpływu naczyniówkowo-twardówkowej.

W leczeniu zachowawczym wykorzystywanych jest obecnie kilka grup leków, którymi są:

  • PGA
  • antagoniści receptorów β-adrenergicznych
  • agoniści receptorów α2-adrenergicznych
  • inhibitory anhydrazy węglanowej
  • inhibitory kinazy Rho (RKI – Rho kinase inhibitors)
  • PGA uwalniające tlenek azotu (NO)
  • parasympatykomimetyki
  • sympatykomimetyki.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Historia analogów prostaglandyn

Prostaglandyny zalicza się do lipidów i są one pochodnymi kwasu arachidonowego (AA – arachidonic acid). Mają szeroki zakres działania w organizmie człowieka poprzez [...]

Mechanizm działania, farmakokinetyka i skuteczność analogów prostaglandyn

Analogi prostaglandyn podawane w postaci kropli do worka spojówkowego należą do grupy proleków, które stają się biologicznie czynne dopiero po przeniknięciu przez [...]

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania analogów prostaglandyn

Wskazaniem do zastosowania leków z grupy PGA są głównie:

Działania niepożądane analogów prostaglandyn

Profil bezpieczeństwa analogów prostaglandyn spowodował, że stały się one m.in. lekami pierwszego wyboru w terapii jaskry. Działania niepożądane PGA dotyczą głównie narządu [...]

Skuteczność analogów prostaglandyn oparta na badaniach naukowych

Analiza badań klinicznych wykazała, że PGA są najskuteczniejszymi lekami w kontrolowaniu IOP. Następną taką grupą są β-adrenolityki, później agoniści receptorów α2-adrenergicznych, a na [...]

Terapia skojarzona analogów prostaglandyn

Zgodnie z wytycznymi EGS, jeśli monoterapia nie jest skuteczna ani nie pozwala osiągnąć docelowego IOP, należy rozważyć dodanie drugiego farmaceutyku. Wybierając terapię [...]

Nowe analogi prostaglandyn

Latanoprost bunod (LBN) jest analogiem PGF2, metabolizowanym w gałce ocznej do latanoprostu i monoazotanu butenoidolu, który powoduje uwalnianie NO, czego efektem jest rozkurcz [...]

Podsumowanie

W dalszym ciągu jedynym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka rozwoju jaskry i jej postępu jest obniżenie IOP. Jak wskazano w tym artykule, wprowadzenie na rynek [...]

Do góry