Jaskra z otwartym kątem przesączania oraz nadciśnienie oczne, czyli o roli analogów prostaglandyny
lek. Dominik Śliwiak
- European Glaucoma Society (EGS) zaleca analogi prostaglandyn (PGA – prostaglandin analogues) jako leki pierwszego rzutu w leczeniu jaskry, dlatego w niniejszym artykule skupiono się tylko na tej grupie leków, dokonując przeglądu głównych badań klinicznych dotyczących ich skuteczności, bezpieczeństwa i tolerancji
Jaskra jest obecnie uważana za jedną z głównych przyczyn poważnych zaburzeń widzenia i ślepoty na całym świecie. Dla większości pacjentów miejscowa farmakoterapia stanowi w dalszym ciągu leczenie z wyboru. Kamieniem milowym w terapii jaskry było wprowadzenie w 1996 r. latanoprostu – leku o zupełnie nowym mechanizmie działania w porównaniu z dotychczas stosowanymi preparatami przeciwjaskrowymi. Od tego czasu i mimo upływu lat analogi prostaglandyn są lekami pierwszego wyboru w terapii jaskry pierwotnej otwartego kąta (POAG – primary open-angle glaucoma) – głównie ze względu na swoją skuteczność, ograniczone ogólnoustrojowe działania niepożądane i dawkowanie raz na dobę.
Etiologia jaskry
Jaskra jest przewlekłą, powolnie postępującą wieloetiologiczną neuropatią nerwu wzrokowego związaną z utratą komórek zwojowych siatkówki oraz ich aksonów, a także tkanki glejowej, której następstwem jest stopniowy zanik nerwu wzrokowego i towarzyszące mu charakterystyczne zmiany w polu widzenia. Nieleczona ostatecznie prowadzi do ślepoty. Szacuje się, że do 2040 r. globalne zachorowanie na jaskrę wzrośnie do 110 mln osób1. Według danych Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO) liczba ta może sięgać w Polsce 800 000 osób.
Wyróżnia się: jaskrę otwartego kąta (OAG – open-angle glaucoma) i zamkniętego kąta (CAG – closed-angle glaucoma) – może być przy tym pierwotna (POAG oraz PCAG – primary CAG) i wtórna (SOAG – secondary OAG oraz SCAG – secondary CAG).
Obecnie obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP – intraocular pressure) jest jedyną zatwierdzoną metodą zapobiegania lub opóźniania postępu POAG i zapobiegania wystąpieniu jaskry u pacjentów z nadciśnieniem ocznym (OHT – ocular hypertension)2. Efekt ten można uzyskać za pomocą leczenia zachowawczego (farmakologicznego), laserowego lub chirurgicznego. Ciśnienie wewnątrzgałkowe daje się obniżyć przez zmniejszenie wytwarzania cieczy wodnistej, zwiększenie konwencjonalnej drogi odpływu lub drogi odpływu naczyniówkowo-twardówkowej.
W leczeniu zachowawczym wykorzystywanych jest obecnie kilka grup leków, którymi są:
- PGA
- antagoniści receptorów β-adrenergicznych
- agoniści receptorów α2-adrenergicznych
- inhibitory anhydrazy węglanowej
- inhibitory kinazy Rho (RKI – Rho kinase inhibitors)
- PGA uwalniające tlenek azotu (NO)
- parasympatykomimetyki
- sympatykomimetyki.
