Ortoptyka
Zastosowanie filtrów medycznych w achromatopsji
dr n. med. i n. o zdr. Marta San Jose
mgr Natalia Keslinka1
- Niniejszy artykuł został poświęcony rzadkiej chorobie dziedzicznej siatkówki oka, którą jest achromatopsja spowodowana brakiem lub upośledzeniem funkcji czopków odpowiadających za prawidłowe widzenie kolorów u człowieka. Opisane też zostały soczewki kontaktowe z filtrami medycznymi, które są stosowane przy tym zaburzeniu
Otaczający nas świat ma niezliczoną liczbę barw i odcieni – aby je zobaczyć i zróżnicować, potrzebne jest światło, dzięki któremu mózg interpretuje jego odbite promienie, oraz receptory na siatkówce zapewniające widzenie fotopowe. Za prawidłowe widzenie kolorów u człowieka odpowiadają 3 rodzaje czopków:
- L – najbardziej czułe na światło czerwone (długości fali 564 nm)
- M – najbardziej czułe na światło zielone (długości fali 534 nm)
- S – najbardziej czułe na światło niebieskie (długości fali 420 nm).
Etiologia
Zaburzenia widzenia barw są najczęściej wrodzone. Charakteryzują się tym, że zawsze dotyczą obojga oczu i są niepostępujące. Tradycyjnie są klasyfikowane na podstawie wyników w testach rozpoznawania kolorów, co jest związane z założeniami trójbarwnej teorii widzenia barwnego. Trichromatyzmem nazywamy prawidłową percepcję barw, przy prawidłowej funkcji wszystkich czopków. Najczęściej spotykane są zaburzenia rozpoznawania barwy zielonej (deuteranomalia/deuteranopia) lub czerwonej (protanomalia/protanopia) – nieprawidłowości te dotykają 5-6% mężczyzn i 0,5% kobiet. Dużo rzadszy jest defekt mechanizmów odbiorczych barwy niebieskiej i komplementarnej do niej żółtej (tritanopia/tritanomalia). Monochromatyzm (monochromatopsja) to zdolność rozpoznawania tylko jednej barwy podstawowej. Natomiast całkowitą ślepotę na barwy nazywamy achromatyzmem1,2.
Wyróżniamy 2 rodzaje achromatopsji wrodzonej:
- Całkowitą (monochromatyzm pręcików) – jest to cięższa forma achromatopsji, która wg szacunków dotyka 1/30 000- -1/50 000 osób na świecie. Zachowana jest jedynie funkcja pręcików, natomiast wszystkich 3 rodzajów czopków jest niewykrywalna – z tego powodu pacjenci widzą świat w odcieniach szarości. Ostrość wzroku waha się w granicach 20/80-20/200. Może występować hipoplazja plamki.
- Niekompletną (monochromacja czopka niebieskiego).
Obie formy choroby objawiają się:
- wrodzonym oczopląsem
- słabą ostrością wzroku
- nadwrażliwością na światło.
Achromatopsja nabyta często występuje w przebiegu chorób neurologicznych lub okulistycznych. Może być bardzo wczesnym objawem ogniskowego uszkodzenia płata potylicznego, które później ewoluuje do niedowidzenia połowiczego, a także neuropatii nerwu wzrokowego3.
