Cukrzyca (DM – diabetes mellitus) jest jedną z najszybciej rozwijających się chorób przewlekłych pod względem rozpowszechnienia na świecie. Zgodnie z danymi International Diabetes Federation (IDF) w 2021 r. chorowało na nią blisko 537 mln dorosłych. Prognozy wskazują, że do 2045 r. liczba ta wzrośnie do 783 mln¹.

Retinopatia cukrzycowa jest mikroangiopatią będącą konsekwencją przewlekłych skutków DM i dotyczy prawie 30% osób z cukrzycą. Jest to najczęstsza choroba naczyniowa siatkówki, a ryzyko jej wystąpienia wzrasta wraz z czasem trwania DM. Szacuje się, że po 15 latach choroby DR rozwija się u 3 na 4 pacjentów z cukrzycą. W 2020 r. DR była piątą najczęstszą przyczyną unikanej ślepoty oraz umiarkowanego do ciężkiego upośledzenia wzroku u pacjentów ≥50 r.ż.² Przewiduje się, że wraz z dynamicznym wzrostem zachorowalności na DM globalna liczba dorosłych pacjentów z zagrażającą widzeniu DR oraz cukrzycowym obrzękiem plamki (DME – diabetic macular edema) osiągnie w 2045 r. odpowiednio 45 mln i 29 mln³.

Retinopatia cukrzycowa jest istotnym czynnikiem ryzyka incydentów naczyniowo-mózgowych, zawału mięśnia sercowego oraz zastoinowej niewydolności serca. Kluczowym elementem jej profilaktyki i leczenia pozostaje ścisła kontrola glikemii, która redukuje ryzyko wystąpienia tego zwyrodnienia oraz progresji u pacjentów z DM typu 1 (DM1) i DM2. Równie istotna jest kontrola nadciśnienia tętniczego (AH – arterial hypertension), co pozwala na ograniczenie progresji choroby. Zaawansowana nefropatia cukrzycowa i niedokrwistość mogą być markerami ciężkiej postaci DR. Ciąża często prowadzi do pogorszenia DR, choć po porodzie możliwa jest jej częściowa regresja. W związku z tym kompleksowa kontrola DM, AH, hiperlipidemii, nefropatii i innych chorób naczyniowych ma kluczowe znaczenie dla przebiegu retinopatii cukrzycowej.

Nieprawidłowości naczyniowe i niedokrwienie siatkówki prowadzą do DME oraz powikłań naczyniowo-proliferacyjnych, które mogą skutkować utratą wzroku. Klasyfikacja Early Treatment of Diabetic Retinopathy Study (ETDRS) przez wiele lat była uznawana za złoty standard oceny DR, ponieważ na jej podstawie było możliwe prognozowanie ryzyka progresji do postaci proliferacyjnej i utraty wzroku⁴. W codziennej praktyce klinicznej najczęściej stosowanym systemem oceny jest aktualnie International Clinical Diabetic Retinopathy Scale (ICDR), która stanowi uproszczoną wersję klasyfikacji ETDRS⁵.