Dążymy do celu
Diagnostyka obrazowa w dobie medycyny personalizowanej
Lek. Michał Nieciecki
Prof. dr hab. med. Leszek Królicki
Radiomika jest obecnie traktowana jako odrębna gałąź nauki. Jej celem jest opracowanie takich sposobów analizy obrazów diagnostycznych (MRI, TK, medycyny nuklearnej), aby było możliwe znacznie lepsze scharakteryzowanie zmian chorobowych. Metody te są oparte na złożonych programach komputerowych. W niedalekiej przyszłości informatyczna analiza obrazów diagnostycznych stanie się nieodzownym narzędziem lekarzy radiologów.
W ostatnich dekadach w diagnostyce obrazowej dokonał się proces cyfryzacji, którego efektem jest wytworzenie i gromadzenie na nośnikach informatycznych dużej liczby danych. Szacuje się, że aż 90 proc. wszystkich przechowywanych cyfrowo danych medycznych to badania diagnostyki obrazowej.[1] U pacjentów z chorobami onkologicznymi badania tego typu wykonuje się zarówno na etapie ustalania rozpoznania, oceny stopnia zaawansowania, planowania leczenia, jak i monitorowania jego skuteczności. Obrazy zmian nowotworowych poddawane są zazwyczaj prostej analizie ilościowej (np. określenie wymiarów guza) oraz jakościowej (np. pod kątem cech naciekania sąsiadujących narządów). Według obowiązujących kryteriów RECIST 1.1 (response evaluation criteria in solid tumors) wymiar zmiany ogniskowej wykorzystuje się do oceny odpowiedzi na zastosowane leczenie.[2] Ograniczoną przydatność tego parametru w codziennej praktyce klinicznej obserwuje się m.in. w przypadku węzłów chłonnych, których powiększenie nie zawsze wynika z obecności komórek nowotworowych, a ich małe wymiary nie świadczą o braku przerzutów.[3] W ocenie zmian ogniskowych w badaniu tomografii komputerowej bierze się także pod uwagę parametry takie jak densyjność oraz stopień wzmocnienia po podaniu kontrastu. Wyznacza się zazwyczaj wartość średnią lub maksymalną dla danego obszaru zainteresowania. Taki sposób interpretacji danych w ntów z chorobami onkologicznymi badania tego typu wykonuje się zarówno na etapie ustalania rozpoznania, oceny stopnia zaawansowania, planowania leczenia, jak i monitorowania jego skuteczności. Obrazy zmian nowotworowych poddawane są zazwyczaj prostej analizie ilościowej (np. określenie wymiarów guza) oraz jakościowej (np. pod kątem cech naciekania sąsiadujących narządów). Według obowiązujących kryteriów RECIST 1.1 (response evaluation criteria in solid tumors) wymiar zmiany ogniskowej wykorzystuje się do oceny odpowiedzi na zastosowane leczenie.[2] Ograniczoną przydatność tego parametru w codziennej praktyce klinicznej obserwuje się m.in. w przypadku węzłów chłonnych, których powiększenie nie zawsze wynika z obecności komórek nowotworowych, a ich małe wymiary nie świadczą o braku przerzutów.[3] W ocenie zmian ogniskowych w badaniu tomografii komputerowej bierze się także pod uwagę parametry takie jak densyjność oraz stopień wzmocnienia po podaniu kontrastu. Wyznacza się zazwyczaj wartość średnią lub maksymalną dla danego obszaru zainteresowania. Taki sposób interpretacji danych w bardzo ograniczonym stopniu odzwierciedla jednak heterogenność zmian nowotworowych.