Aktualne poglądy

Ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa BCR-ABL1-like

Mgr Karolina Karabin

Dr n. biol. Marta Więsik

Dr n. med. Marta Libura

Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: Mgr Karolina Karabin, Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa, TEL. 22 599 14 62, e-mail: karolina.karabin@o2.pl

Ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa (B-OBL) jest biologicznie heterogenną grupą chorób, u podłoża której leżą specyficzne zmiany genetyczne powodujące zaburzenia różnicowania i proliferacji limfoidalnej komórki prekursorowej. W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w leczeniu chorych z B-OBL, szczególnie dzieci. Jednak u dorosłych z B-OBL wyniki są wciąż niezadowalające. Badania nad profilem ekspresji genów w białaczkach pozwoliły na wyodrębnienie podgrupy B-OBL z profilem ekspresji genów podobnym do tego obserwowanego u chorych z genem fuzyjnym BCR-ABL1, jednak bez jego obecności. Podgrupa ta została nazwana BCR-ABL1-like lub z „aktywnym szlakiem kinazowym” i charakteryzuje się niekorzystnym rokowaniem. Późniejsze badania wykazały, że w B-OBL BCR-ABL1-like występują ukryte translokacje chromosomalne oraz mutacje genów receptorowych lub cytoplazmatycznych kinaz tyrozynowych: JAK1, JAK2, ABL1, EPOR, IL7R, PDGFRB, CRLF2. Większość tych aberracji może być celem dla inhibitorów kinaz tyrozynowych. W przyszłości zastosowanie terapii celowanych w B-OBL BCR-ABL1-like może wydłużyć czas przeżycia chorych. Jednak obecnie największym wyzwaniem jest opracowanie najlepszej metody diagnostycznej, która mogłaby być wdrożona w większości laboratoriów, oraz optymalizacja podejścia terapeutycznego u chorych z B-OBL BCR-ABL1-like.

Ostra białaczka limfoblastyczna (OBL, acute lymphoblastic leukemia) należy do heterogennej grupy chorób, u podłoża której leżą specyficzne zmiany genetyczne powodujące zaburzenia różnicowania i proliferacji limfoidalnej komórki prekursorowej. Na podstawie fenotypu komórek białaczkowych wyróżnia się OBL B-komórkową (B-OBL) oraz T-komórkową (T-OBL).[1] OBL jest najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego i w tej grupie wiekowej uzyskuje się najlepsze wyniki leczenia, gdyż 5-letnie całkowite przeżycie (overall survival, OS) może osiągać ponad 90 proc.[2]

Natomiast u dorosłych, pomimo dużej wrażliwości na chemioterapię i ok. 90 proc. całkowitych remisji (complete remission, CR), u połowy pacjentów dochodzi do nawrotu białaczki.[3]

Klasyfikacja WHO zawsze uzupełniała konwencjonalne markery stratyfikacji pacjentów z B-OBL, umożliwiając ocenę odpowiedzi na chemioterapię i ryzyko nawrotu choroby. U części pacjentów z B-OBL zidentyfikowano nawracające rearanżacje chromosomalne, które zostały ujęte w klasyfikacji WHO z 2008 roku: t(9;22)(q34;q11.2) BCR-ABL1, t(12;21)(p13;q22) TEL-AML1, t(1;19)(q23;p13.3) E2A-PBX1 (TCF3-PBX1), t(5;14)(q31;q32) IL3-IGH oraz rearanżacje z udziałem genu MLL.[4] Jednak u 40 proc. dorosłych i 30 proc. dzieci z B-OBL nie stwierdza się zmian na poziomie cytogenetycznym tzw. podgrupa B-other, co uniemożliwia w tej grupie chorych uzupełnienie stratyfikacji o markery molekularne.[5]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Podłoże genetyczne białaczki BCR-ABL1-like

Białaczka BCR-ABL1-like została odkryta przez dwie niezależne grupy badawcze w Europie i Stanach Zjednoczonych. Opublikowane przez nie badania wykazały, że profil [...]

Aberracje aktywujące szlak ABL

Białka z rodziny ABL są kinazami, do których należą białka ABL1 i ABL2, pełniące szczególną funkcję w procesie nowotworzenia. Łączą one [...]

Aberracje aktywujące szlak JAK-STAT

Szlak JAK-STAT (janus kinase – signal transducer and activator of transcription) pełni kluczową funkcję w proliferacji, przeżyciu i różnicowaniu komórki. Zaburzenia [...]

Aberracje aktywujące szlak RAS

W ostatnich latach zostało opublikowanych kilka dużych, międzyośrodkowych badań klinicznych, które miały na celu oszacowanie częstości występowania B-OBL BCR-ABL1-like i aberracji [...]

Charakterystyka kliniczna chorych B-OBL BCR-ABL1-like

W ostatnich latach zostało opublikowanych kilka dużych, międzyośrodkowych badań klinicznych, które miały na celu oszacowanie częstości występowania B-OBL BCR-ABL1-like i aberracji [...]

Możliwości diagnostyczne podgrupy BCR-ABL1-like

Istotny problem, który powinien być rozwiązany w najbliższym czasie, to opracowanie algorytmu diagnostycznego służącego rozpoznaniu B-OBL BCR-ABL1-like, ponieważ obecnie brakuje konsensusu [...]

Podsumowanie

Obecnie w praktyce klinicznej w B-OBL największe znaczenie ma obecność genu fuzyjnego BCR-ABL1. B-OBL BCR-ABL1-pozytywna jest zaliczana do białaczek wysokiego ryzyka, [...]

Do góry