Aktualne poglądy
Ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa BCR-ABL1-like
Mgr Karolina Karabin
Dr n. biol. Marta Więsik
Dr n. med. Marta Libura
Ostra białaczka limfoblastyczna B-komórkowa (B-OBL) jest biologicznie heterogenną grupą chorób, u podłoża której leżą specyficzne zmiany genetyczne powodujące zaburzenia różnicowania i proliferacji limfoidalnej komórki prekursorowej. W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w leczeniu chorych z B-OBL, szczególnie dzieci. Jednak u dorosłych z B-OBL wyniki są wciąż niezadowalające. Badania nad profilem ekspresji genów w białaczkach pozwoliły na wyodrębnienie podgrupy B-OBL z profilem ekspresji genów podobnym do tego obserwowanego u chorych z genem fuzyjnym BCR-ABL1, jednak bez jego obecności. Podgrupa ta została nazwana BCR-ABL1-like lub z „aktywnym szlakiem kinazowym” i charakteryzuje się niekorzystnym rokowaniem. Późniejsze badania wykazały, że w B-OBL BCR-ABL1-like występują ukryte translokacje chromosomalne oraz mutacje genów receptorowych lub cytoplazmatycznych kinaz tyrozynowych: JAK1, JAK2, ABL1, EPOR, IL7R, PDGFRB, CRLF2. Większość tych aberracji może być celem dla inhibitorów kinaz tyrozynowych. W przyszłości zastosowanie terapii celowanych w B-OBL BCR-ABL1-like może wydłużyć czas przeżycia chorych. Jednak obecnie największym wyzwaniem jest opracowanie najlepszej metody diagnostycznej, która mogłaby być wdrożona w większości laboratoriów, oraz optymalizacja podejścia terapeutycznego u chorych z B-OBL BCR-ABL1-like.
Ostra białaczka limfoblastyczna (OBL, acute lymphoblastic leukemia) należy do heterogennej grupy chorób, u podłoża której leżą specyficzne zmiany genetyczne powodujące zaburzenia różnicowania i proliferacji limfoidalnej komórki prekursorowej. Na podstawie fenotypu komórek białaczkowych wyróżnia się OBL B-komórkową (B-OBL) oraz T-komórkową (T-OBL).[1] OBL jest najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego i w tej grupie wiekowej uzyskuje się najlepsze wyniki leczenia, gdyż 5-letnie całkowite przeżycie (overall survival, OS) może osiągać ponad 90 proc.[2]
Natomiast u dorosłych, pomimo dużej wrażliwości na chemioterapię i ok. 90 proc. całkowitych remisji (complete remission, CR), u połowy pacjentów dochodzi do nawrotu białaczki.[3]
Klasyfikacja WHO zawsze uzupełniała konwencjonalne markery stratyfikacji pacjentów z B-OBL, umożliwiając ocenę odpowiedzi na chemioterapię i ryzyko nawrotu choroby. U części pacjentów z B-OBL zidentyfikowano nawracające rearanżacje chromosomalne, które zostały ujęte w klasyfikacji WHO z 2008 roku: t(9;22)(q34;q11.2) BCR-ABL1, t(12;21)(p13;q22) TEL-AML1, t(1;19)(q23;p13.3) E2A-PBX1 (TCF3-PBX1), t(5;14)(q31;q32) IL3-IGH oraz rearanżacje z udziałem genu MLL.[4] Jednak u 40 proc. dorosłych i 30 proc. dzieci z B-OBL nie stwierdza się zmian na poziomie cytogenetycznym tzw. podgrupa B-other, co uniemożliwia w tej grupie chorych uzupełnienie stratyfikacji o markery molekularne.[5]
