Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego

Transpozycja jajników przed planowaną terapią onkologiczną

lek. Katarzyna Sachadel
dr hab. n. med. Tadeusz Issat, prof. IMiD

Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Tadeusz Issat, prof. IMiD

Klinika Położnictwa i Ginekologii,

Instytut Matki i Dziecka

ul. Kasprzaka 17A, 01-211 Warszawa

e-mail: tadissat@imid.med.pl

  • Niekorzystne oddziaływania leczenia onkologicznego na organizmy dziewczynek i dorosłych kobiet, w tym przede wszystkim na funkcje hormonalne i możliwości posiadania potomstwa
  • Technika zabiegu transpozycji jajników i jego skuteczność
  • Mrożenie tkanki jajnikowej

Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad dwukrotnie. Mimo że ryzyko zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem i aż 60% nowotworów występuje u kobiet po 60 r.ż., grupę pacjentek wymagającą szczególnej opieki wielospecjalistycznej stanowią dziewczynki i kobiety w wieku rozrodczym. To właśnie w grupie pacjentów w wieku 20-44 lat obserwuje się dwukrotnie większą zachorowalność na nowotwory wśród kobiet niż u mężczyzn1. Każdego roku w Polsce zwiększa się liczba osób wyleczonych z choroby nowotworowej. W każdym roku przybywa kilkuset ozdrowieńców wymagających ścisłego monitorowania stanu zdrowia pod kątem wznowy, powikłań po leczeniu czy wystąpienia nowotworów wtórnych. W przypadku dziewczynek i młodych kobiet jednymi z elementów dobrej jakości życia zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychospołecznym są zachowanie funkcji hormonalnej jajników i możliwość posiadania własnego potomstwa. Terapie onkologiczne mogą doprowadzić do przyspieszonej utraty pęcherzyków jajnikowych, czego konsekwencjami są niepłodność i przedwczesna utrata funkcji hormonalnej jajników. Zastosowanie procedur zachowania płodności u kobiet leczonych z powodu nowotworów (oncofertility), którymi są między innymi transpozycja jajników (OT – ovarian transposition) lub mrożenie fragmentów tkanki jajnikowej, pozwala pacjentkom zwiększyć szansę na zachowanie funkcji hormonalnych jajników i płodności po leczeniu onkologicznym.

Statystyki dotyczące epidemiologii nowotworów okresu reprodukcyjnego, w zależności od autorów, odnoszą się do nieco innych granic wiekowych. Najczęściej mówi się o grupach 15-39 lat lub 20-44 lata. Według danych amerykańskich nowotwory obok samobójstw i wypadków są główną przyczyną zgonów młodych dorosłych (20-39 r.ż.). Wśród kobiet najczęściej rozpoznaje się: nowotwory piersi (21,9%), jelita grubego (10%), płuca, trzonu macicy, jajnika, szyjki macicy, nerki, żołądka i tarczycy. Przy czym w grupie młodych kobiet (25-44 lata) dominują: nowotwory piersi (45%), czerniak złośliwy, rak tarczycy, rak szyjki macicy2. Wśród dzieci natomiast najczęściej rozpoznaje się nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, białaczki, guzy z komórek zarodkowych.

Choroby nowotworowe dotyczą przede wszystkim populacji dorosłych. U dzieci częstość zachorowań jest znacznie mniejsza i wynosi 11-151 na milion w wieku od 0 do 18 r.ż. Stanowi to 1% wszystkich rozpoznawanych chorób wieku dziecięcego, niestety jedn...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Niekorzystne oddziaływanie leczenia onkologicznego na funkcje hormonalne i możliwość posiadania dzieci

W przypadku dziewczynek i młodych kobiet jednym z elementów jakości życia zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychospołecznym jest zachowanie funkcji [...]

Transpozycja jajników

Transpozycja jajników jest metodą zwiększającą prawdopodobieństwo zachowania ich funkcji u pacjentek poddawanych radioterapii miednicy mniejszej, obejmującej swym obszarem jedną lub obie [...]

Technika zabiegu

Opisano kilka technik operacyjnych przeniesienia jajników poza obszar napromieniania. Różnią je miejsce wtórnej lokalizacji gonad i dostęp operacyjny. Wśród wymienianych wariantów [...]

Powikłania zabiegu

Powikłania po operacji OT obserwuje się rzadko. W przypadku metody laparoskopowej dotyczą <1% pacjentek. Do najczęściej spotykanych zalicza się:

Skuteczność procedury

Zachowanie funkcji jajników po radioterapii zależy od wieku i posiadanej rezerwy jajnikowej, zastosowania leczenia skojarzonego i dawki promieniowania pochłoniętego przez jajniki. [...]

Mrożenie tkanki jajnikowej

Kolejną z metod zabezpieczenia płodności przed leczeniem onkologicznym jest procedura mrożenia tkanki jajnikowej. Choć wciąż uznawana za metodę eksperymentalną, znajduje ona [...]

Podsumowanie

Niewątpliwie decyzja o przeprowadzeniu transpozycji jajników przed leczeniem onkologicznym powinna być podejmowana indywidualnie, po konsultacji zespołu wielodyscyplinarnego złożonego z ginekologa, onkologa [...]

Do góry