Ciśnienie wewnątrzczaszkowe (ICP – intracranial pressure) jest zależne od trzech elementów: mózgu, krwi wewnątrznaczyniowej oraz płynu mózgowo-rdzeniowego. Przyrost objętości jednego z nich prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Wartości ICP >20 mmHg wskazują na konieczność intensywnego leczenia. Obrzęk wokół ogniskowych zmian nowotworowych mózgu najczęściej jest wtórny do uszkodzenia bariery krew–mózg. Powikłaniem w przebiegu rozwijających się guzów mózgu są zespoły klinowania, w większości przypadków prowadzące do utrwalonych deficytów neurologicznych, często do zgonu pacjenta. W leczeniu obrzęku mózgu związanego z guzami mózgu szeroko stosowane są kortykosteroidy, natomiast objawy niepożądane związane z ich stosowaniem są powodem poszukiwania kolejnych leków zmniejszających obrzęk wokół guza mózgu.

Ciśnienie wewnątrzczaszkowe

Doktryna Monro-Kelliego¹, opracowana w XVIII i XIX w., zakłada, że objętość wewnątrzczaszkowa jest sumą, pozostających w stanie równowagi dynamicznej, trzech elementów: mózgu (ok. 80%), krwi wewnątrznaczyniowej (CBV – cerebral blood volume; ok. 12%) oraz płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF – cerebrospinal fluid; ok. 8%) i jest wartością stałą. Zgodnie z tą doktryną przyrost objętości każdego z tych trzech składników odbywa się kosztem pozostałych dwóch. Najważniejszym czynnikiem kształtującym ICP jest stosunek objętości elementów zawartych w czaszce do jej pojemności.

Pomiar ciśnienia wewnątrzczaszkowego opiera się na pomiarach manometrycznych. Jest mierzone zazwyczaj w układzie komorowym i wskazuje, o ile jego wartość bezwzględna jest wyższa od ciśnienia atmosferycznego, które poprzez wpływ na zewnątrzczaszkowe naczynia krwionośne moduluje pośrednio ICP. Wartość ICP jest zależna od rozkładu płynu mózgowo-rdzeniowego w przestrzeni podpajęczynówkowej i układzie komorowym, a także od miejsca pomiaru. Z tego na przykład wynikają różnice ICP u osób znajdujących na wysokości (np. pasażerów samolotów) i nurkujących na znacznych głębokościach oraz u jednej osoby w różnych pozycjach ciała (siedzącej, leżącej czy po pochyleniu głowy w dół). ICP jest zależne od rezerwy i podatności wewnątrzczaszkowej.

Ostatnio podkreśla się znaczenie nieinwazyjnych metod pomiaru ICP, zwłaszcza u pacjentów w ciężkim stanie, monitorowanych na oddziałach intensywnej terapii2. Właściwe funkcje mózgu są ściśle uwarunkowane prawidłowym krążeniem krwi w układzie naczy...