prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki

W maju sytuacja epidemiczna w Polsce wyraźnie się poprawiła. Szczęśliwie katastroficzne prognozy się nie sprawdziły i kolejna fala powodowana wariantem omikron okazała się łagodniejsza od poprzednich. Koronawirus nie zniknął i niestety zapewne zostanie z nami jeszcze długo, ale obecnie nie stanowi istotnego wyzwania dla systemu opieki zdrowotnej. Trzeba mieć nadzieję, że najgorsze już za nami, ale z drugiej strony należy być przygotowanym również na niekorzystne warianty przebiegu pandemii. Tak czy inaczej mogę zająć się we wstępie innymi tematami.

Na maj bieżącego roku przypadły dwie ważne dla polskiej onkologii rocznice. Pierwsza to 90-lecie powstania Instytutu Radowego w Warszawie, obecnie Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego. Druga to 75-lecie powstania Oddziału Instytutu Onkologii w Gliwicach.

Inicjatorką utworzenia Instytutu Radowego była Maria Skłodowska-Curie, która podarowała nowo powstałemu szpitalowi pierwszy gram radu i pozostaje patronką tej placówki. Już przed wojną Instytut Radowy stał się wiodącą placówką onkologiczną w Polsce, cieszącą się również renomą międzynarodową. Wielka w tym zasługa pierwszego dyrektora, doktora Franciszka Łukaszczyka. W dużej mierze dzięki jego zaangażowaniu Instytut przetrwał krytyczne lata okupacji i został z sukcesem reaktywowany po wojnie. Lata powojenne to dynamiczny rozwój placówki, w której powstały podstawy współczesnej onkologii, opartej na kompleksowym podejściu do procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

To już zasługa kolejnej wielkiej postaci polskiej onkologii, prof. Tadeusza Koszarowskiego. Dzięki niemu Instytut stał się nowoczesnym, interdyscyplinarnym szpitalem onkologicznym, w którym wdrażano podstawy współczesnej chirurgii onkologicznej, radioterapii i leczenia systemowego, równolegle prowadząc działalność naukową, zarówno w zakresie nauk podstawowych, jak klinicznych. Wzmocnieniem roli i znaczenia Instytutu było utworzenie dwóch oddziałów – w Gliwicach i Krakowie. Taka struktura przetrwała próbę czasu i utrzymuje się do dziś.

Nie sposób wymienić wszystkich wybitnych onkologów o światowej renomie związanych z Instytutem Onkologii. Takie postacie jak profesorowie Józef Laskowski, Mieczysław Chorąży, Kazimierz Dux, Olga Mioduszewska, Andrzej Kułakowski, Andrzej Hliniak, Bogusław Maciejewski i wielu innych to lekarze i naukowcy będący autorytetami w skali międzynarodowej, którzy sprawili, że polska onkologia została doceniona na całym świecie.

Kontynuatorem tradycji Instytutu Radowego jest obecny Narodowy Instytut Onkologii, niezmiennie z siedzibą w Warszawie i Oddziałami w Gliwicach i Krakowie, od dwóch lat mający status Państwowego Instytutu Badawczego. Placówka ta to największa jednostka onkologiczna w kraju (obejmuje leczeniem ok. 30% chorych na nowotwory w Polsce) i jedna z największych w Europie. Prowadzi kompleksową działalność kliniczną według współcześnie obowiązujących standardów, równolegle z działalnością naukową. Realizuje wielkie wyzwania stojące przed onkologią XXI wieku. Jest inicjatorem opracowania i jednostką nadzorującą realizację Narodowej Strategii Onkologicznej, mającej na celu w perspektywie 10-letniej zmniejszenie umieralności z powodu nowotworów. Narodowy Instytut Onkologii będzie również koordynatorem Krajowej Sieci Onkologicznej, systemu zapewniającego wszystkim chorym, niezależnie od miejsca zamieszkania, pełny dostęp do kompleksowej diagnostyki i leczenia według obowiązujących standardów.

Kończąc, warto przypomnieć, że twórcą koncepcji ogólnokrajowej sieci onkologicznej był nie kto inny, jak wspomniany wcześniej prof. Tadeusz Koszarowski, zasłużenie nazywany ojcem polskiej onkologii.