Temat numeru
Badania przesiewowe w opiece geriatrycznej – rola lekarza POZ
dr hab. n. med. Ewa Rudnicka-Drożak
- Wystąpienie choroby nowotworowej jest ponad 10-krotnie bardziej prawdopodobne u osób >65 roku życia w porównaniu z młodszymi grupami pacjentów; >80% wszystkich nowotworów jest rozpoznawanych u chorych, którzy ukończyli 55 lat
- Całościowa ocena geriatryczna zajmująca się między innymi oceną stanu funkcjonalnego, zaburzeń poznawczych, potrzeb żywieniowych, mobilności i równowagi pacjentów, ich wielochorobowością i polifarmakoterapią jest często niezbędna dla określenia korzyści i ryzyka mogących się pojawić w trakcie terapii onkologicznej i w organizacji interdyscyplinarnej opieki przez lekarza rodzinnego
Zmieniające się uwarunkowania demograficzne powodują, że coraz większą grupę pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej i oddziałów szpitalnych stanowią osoby w podeszłym wieku. Ponieważ jest to populacja osób z różnymi zespołami geriatrycznymi, niepełnosprawnościami i chorobami współistniejącymi, z nieswoistym charakterem zgłaszanych dolegliwości oraz koniecznością pozyskiwania informacji od ich rodziny lub opiekunów, wstępna ocena (initial triage) ich stanu zdrowia jest zdecydowanie złożona, trudna i czasochłonna1.
W związku z powyższym wytyczne World Health Organization wskazują na konieczność przemodelowania opieki zdrowotnej z priorytetowym traktowaniem usług opieki podstawowej i społecznej oraz współpracy między nimi. Tworzenie silnych systemów opieki podstawowej jest niezbędne, aby dotrzeć do całej populacji, zrozumieć konkretne potrzeby i preferencje pacjentów, zagwarantować im powszechną i kompleksową opiekę. Podkreślana jest konieczność koordynacji i ciągłości opieki nad osobami ze złożonymi problemami zdrowotnymi2.
Pacjent geriatryczny
Starzenie się organizmu jest procesem wielokierunkowym, determinowanym przez bardzo różnorodne czynniki medyczne i psychospołeczne. Dlatego tempo starzenia się i deficyty z nim związane są bardzo indywidualne i czynią populację osób po 65 roku życia zróżnicowaną.
Grupą, która wymaga szczególnej uwagi w podstawowej opiece zdrowotnej, są pacjenci wątli, krusi (frail)3. Są to osoby obarczone dużym ryzykiem pogorszenia stanu zdrowia i zgonu. U tych pacjentów w związku z współwystępowaniem wielu chorób i zespołów geriatrycznych niezbędne jest przeprowadzenie całościowej opieki geriatrycznej (COG) w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Taka ocena dokonywana systematycznie pozwoli na wcześniejsze wykrycie dodatkowych patologii, dzięki czemu możliwe staje się wdrożenie procesu diagnostyki i leczenia. Umożliwia to skrócenie czasu hospitalizacji i zmniejszenie liczby ponownych hospitalizacji oraz zmniejszenie tempa spadku sprawności funkcjonalnej3,4. Wśród stosunkowo często odnotowywanych patologii tej grupy wiekowej należy zaliczyć nowotwory. Blisko połowa zachorowań dotyczy populacji po 65 roku życia. Dla wielu osób choroba nowotworowa staje się procesem przewlekłym, w którym postępowanie ma ścisły związek ze stanem funkcjonalnym. Natomiast oczekiwania pacjentów wiążą się z jakością życia, a nie jego przedłużaniem5.
