Doświadczanie choroby przewlekłej w rodzinie, w tym nowotworów złośliwych, może się wiązać z różnym stopniem przeżywania traumy u członków rodziny. Nie przekłada się to jednak na większą gotowość na profilaktykę ani na zadbanie o własne zdrowie. W artykule zostaną przedstawione kluczowe kwestie i trudności, z którymi może borykać się osoba z rodzinnym obciążeniem nowotworem złośliwym, oraz wskazówki i techniki wspierające system ochrony zdrowia w pomocy psychologicznej.

Wpływ choroby nowotworowej na system rodzinny

Choroba nowotworowa jest najczęściej doświadczeniem niespodziewanie spadającym na całą rodzinę. Wprowadza wiele zmian w dotychczasowej rzeczywistości i funkcjonowaniu poszczególnych jej członków. Dotyczą one nie tylko organizacji życia, pracy i obowiązków, lecz także przeżywania emocji, sposobu myślenia, co w konsekwencji może prowadzić do zmiany całego wachlarza zachowań. Często następuje również daleko idąca zmiana w hierarchii wartości i celów. Rodzina ulega naciskom zewnętrznym (instytucje, system ochrony zdrowia itp.) oraz wewnętrznym (emocje, przekonania, metody radzenia sobie, konsekwencje choroby), które wpływają na sposób reagowania, przeorganizowując dotychczasowy rytm życia, w zasadzie bez możliwości regeneracji, refleksji i złapania oddechu. W niektórych przypadkach taki stan rzeczy zagości na stałe w życiu całej rodziny.

Z powodu powyższych realiów rodziny doświadczone chorobą nowotworową nabywają pewnych charakterystycznych cech. Jedną z nich jest silna potrzeba doświadczania bliskości w rodzinie. Oznacza to zanikanie dotychczasowych granic wytworzonych w systemie rodzinnym, prowadzących dodatkowo do efektu izolowania krewnych od świata zewnętrznego – od bliskich znajomych, przyjaciół. To, co się dzieje w rodzinie, staje się dla jej członków najważniejsze, a wszelkie zasoby i energia kierowane są do środka (do systemu), nie pozostawiając zbyt wiele możliwości na przeniesienie uwagi na otoczenie zewnętrzne. Bliskość członków rodziny w sytuacji kryzysowej związanej z chorobą nowotworową zależy w dużej mierze od ich dotychczasowych relacji – im przed diagnozą były bliższe, tym większa jest szansa na pogłębienie zażyłości i jedności. Rozmyte, oparte na słabych fundamentach relacje rodzinne mogą w nowej sytuacji doprowadzić do całkowitego zaniku więzi lub wykluczania chorej osoby z systemu rodzinnego, np. w wyniku wrogiego nastawienia do niej.