prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki

W ostatnich dekadach obserwowany jest systematyczny wzrost zachorowalności na nowotwory złośliwe i jednocześnie wydłużanie średniej długości życia, jedynie na krótko zahamowane przez skutki pandemii SARS-CoV-2. Wziąwszy pod uwagę, że w przypadku większości nowotworów ryzyko zachorowania rośnie proporcjonalnie do wieku, nie da się nie zauważyć, że wymienione zjawiska skutkują dynamicznym wzrostem liczby chorych w podeszłym wieku wymagających leczenia onkologicznego. W takiej sytuacji coraz bardziej istotne staje się wypracowanie standardów dostosowanych do specyfiki pacjentów w tej grupie wiekowej. Inna sprawa, że definicja podeszłego wieku też ulega zmianie.

Z tego powodu gorąco polecam lekturę artykułu dr. hab. n. med. Jakuba Keniga, prof. UJ, który znajdziecie Państwo w bieżącym zeszycie „Onkologii po Dyplomie”, a który dotyczy postępowania u chorych w podeszłym wieku z rozpoznaniem raka jelita grubego (RJG). Mowa o tym typie nowotworów, których ryzyko wzrasta proporcjonalnie do wieku, z osiągnięciem szczytu zachorowalności po 70 r.ż. Leczenie – choć zazwyczaj skojarzone – niezmiennie opiera się na chirurgii i wiąże z niebezpieczeństwem istotnych powikłań. Autor bardzo słusznie zwraca uwagę na znaczące zróżnicowanie populacji seniorów w zakresie ogólnego stanu zdrowia, wydolności narządowej oraz samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego. Zależne od wieku upośledzenie tych funkcji przekłada się na zespół kruchości, zwany też zespołem wyczerpania rezerw, który obligatoryjnie trzeba brać pod uwagę przy doborze postępowania terapeutycznego, z intencją minimalizacji ryzyka chorobowości i śmiertelności zależnej od leczenia. O ile pacjenci, u których nie występuje zespół kruchości, powinni być – niezależnie od wieku kalendarzowego – leczeni zgodnie z uniwersalnymi standardami, to chorujący na nią wymagają zindywidualizowanego postępowania. W artykule przedstawiono i omówiono możliwości modyfikacji leczenia w przypadku RJG, oczywiście odrębnie dla nowotworów okrężnicy i odbytnicy. Szczególną rolę odgrywają tu rozszerzające się wskazania do zabiegów endoskopowych oraz celowość rutynowego stosowania technik laparoskopowych poprawiających tolerancję terapii i zmniejszających ryzyko powikłań. Bardzo cenne jest uwzględnienie przez autora opcji uniknięcia zabiegu operacyjnego u chorych na raki odbytnicy, którzy uzyskali całkowitą regresję nowotworu po pierwotnym leczeniu z użyciem chemioradioterapii. Dotychczasowy stan wiedzy wskazuje, że w takiej sytuacji przeżycia całkowite nie różnią się w grupach poddawanych następowemu zabiegowi operacyjnemu i ścisłej obserwacji. Warto dodać, że od wielu lat badania kliniczne dotyczące stosowania chemioradioterapii jako wyłącznego leczenia u chorych w podeszłym wieku na raki odbytnicy prowadzone są przez zespół prof. dr. n. med. Krzysztofa Bujki w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie i stały się przedmiotem publikacji w renomowanych czasopismach. Artykuł prof. Keniga powinien stanowić lekturę obowiązkową nie tylko dla onkologów, lecz także chirurgów ogólnych, gastroenterologów i innych lekarzy zajmujących się leczeniem chorych na nowotwory.

Onkologia geriatryczna jest już w tej chwili ważną składową całościowo pojmowanego leczenia pacjentów na nowotwory złośliwe, niezależnie od lokalizacji. Prehabilitacja z oceną zespołu kruchości, indywidualizacja doboru postępowania oraz optymalne leczenie wspomagające muszą być standardem u chorych na nowotwory rozpoznawane w podeszłym wieku, których populacja będzie rosła. To jedno z wielkich wyzwań współczesnej onkologii.