prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki

Z przyjemnością zapraszam do lektury kwietniowego numeru „Onkologii po Dyplomie”. Dopiero co nastała wiosna, a wydłużający się dzień, śpiew ptaków i kwitnące kwiaty zawsze nastrajają optymistycznie, choć w tym roku w otaczającym świecie nie brakuje problemów mogących globalnie mieć wręcz fatalne konsekwencje. Ale trzeba być optymistą, ponieważ ciągłe zamartwianie się do niczego dobrego nie prowadzi, zwłaszcza gdy dotyczy spraw, na które nie mamy wpływu.

W bieżącym numerze „Onkologii po Dyplomie” znowu przedstawiamy kilka bardzo interesujących artykułów. Warto zwrócić uwagę na pracę zatytułowaną „Obrzęk limfatyczny u chorych z rakiem piersi – zasady postępowania” współautorstwa dr hab. n. o kulturze fiz. Katarzyny Ochałek, prof. dr. hab. n. med. Andrzeja Szuby, lek. Aleksandra Skulimowskiego i prof. dr. hab. n. med. Rafała Matkowskiego. Starsi onkolodzy pamiętają jeszcze czasy radykalnego leczenia operacyjnego z wycięciem węzłów chłonnych pachowych i następową radioterapią (RTH – radiotherapy) przy użyciu aparatów ortowoltowych, co prowadziło do indukowania obrzęku chłonnego kończyny u bardzo znacznego odsetka pacjentek. Konsekwencje nasilonego obrzęku wpływały wyjątkowo negatywnie na jakość życia, a w wielu przypadkach znacząco utrudniały codzienne funkcjonowanie. Obecnie sytuacja uległa poprawie dzięki zastosowaniu oszczędzających operacji układu chłonnego (węzeł wartowniczy) oraz spektakularnemu postępowi technologicznemu w RTH. Niemniej obrzęk chłonny, choć występuje rzadziej, to pozostaje istotnym problemem klinicznym, przy niewłaściwym postępowaniu mogącym determinować jakość życia na długie lata. Z tego powodu gorąco zachęcam do lektury wskazanego tu przeze mnie artykułu, w którym autorzy precyzyjnie przedstawiają współczesne zasady i możliwości postępowania, ze szczególnym uwzględnieniem fizjoterapii odgrywającej dominującą rolę w zapobieganiu nasilenia tego powikłania.

Oczywiście w przedłożonym numerze znajdą Państwo także inne bardzo interesujące teksty. W artykule „Zwiększone ryzyko hipoglikemii u pacjentów onkologicznych ze współistniejącą cukrzycą” profesor dr hab. n. med. Michał Holecki i lek. Aleksandra Pilśniak omawiają zasady postępowania w przypadku koincydencji nowotworu i cukrzycy. To bardzo ważny problem z uwagi na wzrost ryzyka powikłań, a także znaczenia cukrzycy u chorych onkologicznych.

W drugiej części cyklu „Macierzyństwo po leczeniu nowotworów u kobiet” zatytułowanej „Rak szyjki macicy” dr n. med. Paulina Myśliwiec przedstawia możliwości zachowania płodności u młodych pacjentek leczonych z powodu tego raka. Rak szyjki macicy występuje relatywnie często u kobiet w wieku prokreacyjnym, co czyni problem oncofertility bardzo istotnym. Nie sposób jednak nie podkreślić, że należy przede wszystkim dążyć do ograniczenia zachorowalności na ten nowotwór, do czego droga jest prosta, a mianowicie: upowszechnienie szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV – human papillomavirus).

Warto też zwrócić uwagę na bardzo ciekawy artykuł dr n. med. Agnieszki Jagiełło-Gruszfeld pt. „Bezpieczeństwo leczenia pacjentek w starszym wieku z rakiem piersi” dotyczący charakterystyki i zasad postępowania u kobiet w podeszłym wieku, które zapadły na ten nowotwór. Wiek metrykalny w onkologii odgrywa coraz mniejszą rolę predykcyjną i prognostyczną, niemniej zawsze należy pamiętać o specyfice zagrożeń w trakcie leczenia wtórnych przede wszystkim do współistniejących w tej populacji obciążeń medycznych.

Bardzo ważny z praktycznego punktu widzenia jest artykuł dr. hab. n. med. Jarosława Woronia zatytułowany „Polekowe uszkodzenia wątroby w trakcie leczenia onkologicznego. O czym warto pamiętać w praktyce?”. Hepatotoksyczność stanowi nieodłączne ryzyko stosowania wielu leków onkologicznych i z tego powodu zasady postępowania w przypadku jej wystąpienia muszą być znane każdemu lekarzowi mającemu pod swoją pieczą pacjentów z nowotworami. Gorąco polecam lekturę tego artykułu.

I na koniec zachęcam do przeglądu piśmiennictwa dokonanego przez lek. Bartosza Spławskiego w „Aktualnościach naukowych”. Warto w nim zwrócić szczególną uwagę na wyniki badania Keynote 942 (zostały omówione w części pt. „Zindywidualizowana terapia neoantygenowa mRNA-4157 (V940) w połączeniu z pembrolizumabem w porównaniu z monoterapią pembrolizumabem w poddanym resekcji czerniaku”), w którym w grupie chorych z czerniakiem wysokiego ryzyka zastosowano pembrolizumab z terapią antygenową mRNA. To jedno z pierwszych badań dotyczących tej technologii wykazało w porównaniu z podawaniem wyłącznie pembrolizumabu wydłużenie czasu do nawrotu przy łatwych do opanowania działaniach niepożądanych. Niewątpliwie technologia mRNA rodzi nadzieje na kolejny, spektakularny postęp w onkologii – i oby do niego doszło.

Wszystkim Czytelnikom życzę owocnej lektury i wiosennego przypływu sił.