Obrzęk i ból dziąseł to częste objawy, z którymi ma do czynienia lekarz stomatolog w swej codziennej praktyce. Najczęściej mają one podłoże zapalne i są związane z obecnością płytki nazębnej, w niektórych przypadkach jednak mogą manifestować poważne schorzenia ogólnoustrojowe, w tym choroby nowotworowe. Właściwa interpretacja zmian w obrębie tkanek przyzębia ma kluczowe znaczenie dla wczesnej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Choroby dziąseł – klasyfikacja

Podstawowy podział chorób dziąseł i przyzębia opisuje „Klasyfikacja chorób przyzębia z 2017 roku”¹. Na jej podstawie wyróżnia się zapalenie dziąseł wywołane przez płytkę nazębną, które może być modyfikowane przez następujące czynniki:

• okres pokwitania
• ciąża
• cykl menstruacyjny
• doustne środki antykoncepcyjne
• hiperglikemia
• białaczki
• palenie tytoniu
• niedobór witaminy C
• nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne i wypełnienia
• leki:
  • preparaty, których działania niepożądane polegają na zmniejszeniu ilości wytwarzanej śliny (m.in. antyhistaminowe, obniżające ciśnienie, antydepresyjne)
  • przeciwpadaczkowe
  • antagoniści kanałów wapniowych
  • immunoregulujące (np. cyklosporyna, która powoduje polekowe powiększenie dziąseł).

Charakterystycznymi cechami polekowego zapalenia dziąseł są: częstsze występowanie zmian w przednim odcinku łuku zębowego, większe nasilenie objawów u młodszych pacjentów i czas wystąpienia symptomów obejmujący zwykle pierwsze 3 miesiące farmakoterapii¹.

Choroby dziąseł, które nie są wywołane przez płytkę nazębną, stanowią osobną grupę w klasyfikacji. Ich przyczynami mogą być zaburzenia rozwojowe, czynniki genetyczne, infekcje o podłożu zarówno bakteryjnym, grzybiczym, jak i wirusowym, choroby autoimmunologiczne, schorzenia o podłożu endokrynologicznym, zmiany odczynowe i urazowe, pigmentacje dziąsła i nowotwory. W niniejszym artykule najbardziej szczegółowo omówiono ostatnią grupę. Najczęstszymi objawami wyżej wymienionych chorób zgłaszanymi przez pacjentów są obrzęk oraz krwawienie z dziąseł, zarówno samoistne, jak i podczas codziennego szczotkowania, a także halitoza¹. Zadaniem lekarza dentysty w każdym takim przypadku jest przeprowadzenie bardzo szczegółowego wywiadu, skrupulatne badanie jamy ustnej, a w razie konieczności pogłębienie diagnostyki i wdrożenie właściwego leczenia lub pokierowanie chorego do odpowiedniego specjalisty.