Jednym z istotnych kierunków rozwoju leczenia nowotworów jest wykorzystanie komórek zdolnych rozpoznać i zniszczyć komórki nowotworowe. Pewnym przełomem, do tej pory ograniczonym jednak do niektórych nowotworów krwi, było wprowadzenie komórek CAR-T, będących zmodyfikowanymi limfocytami T chorego. Komórkom tym za pomocą wektorów pochodzenia wirusowego wprowadzono chimerowy gen kodujący receptor rozpoznający cząsteczki znajdujące się na powierzchni nowotworów. Dzięki temu komórki CAR-T stały się zdolne do zabijania rozpoznawanych komórek nowotworowych. Oprócz cząsteczek powierzchniowych nowotwory mają także cząsteczki, które można wykorzystać jako cele terapii, ale są one obecne wewnątrz komórek i fragmenty tych cząsteczek mogą być prezentowane przez cząsteczki układu zgodności tkankowej HLA (human leukocyte atigen) na powierzchni komórek nowotworowych. Co więcej, nie są one normalnie rozpoznawane przez limfocyty T chorego, ponieważ te spośród nich, które były zdolne do tej reakcji, zostały wcześniej wyeliminowane w grasicy w mechanizmie delecji klonalnej. Podobnie jednak jak w przypadku CAR-T można pozostałym komórkom T pacjenta wszczepić za pomocą wektora receptor rozpoznający takie cząsteczki i uruchomić ich działanie przeciwnowotworowe. Pierwszym przykładem takiej technologii jest wszczepienie receptora rozpoznającego cząsteczkę antygenu skojarzonego z nowotworami MAGE-A4 w kontekście cząsteczki HLA-A2 i wykorzystanie tych komórek do leczenia maziówczaka (SaSy – sarcoma synoviale), który cechuje się wysoką ekspresją MAGE-A4. Stosowany w tej terapii preparat – afamitresgene autoleucel (afami-cel) – udowodnił skuteczność w badaniach klinicznych i został już zarejestrowany przez amerykańską Food and Drug Administration (FDA).

Mechanizm działania komórek CAR-T

Ogromny sukces najpierw przeszczepiania komórek krwiotwórczych, a następnie CAR-T w leczeniu nowotworów krwi wzbudził nadzieje, że analogicznie skuteczne terapie komórkowe uda się opracować także dla nowotworów litych, tym bardziej że wcześniejsze...