Temat numeru

Najczęstsze błędy w postępowaniu w zakażeniach układu moczowego w świetle nowych wytycznych

prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska

Klinika Pediatrii i Nefrologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Opracowano na podstawie wytycznych przygotowanych przez: prof. dr hab. n. med. Aleksandrę Żurowską i dr n. med. Ilonę Zagożdżon z Kliniki Pediatrii, Nefrologii i Nadciśnienia Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego; prof. dr hab. n. med. Annę Jung z Kliniki Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie; prof. dr hab. n. med. Danutę Zwolińską i prof. dr hab. n. med. Katarzynę Kiliś-Pstrusińską z Katedry i Kliniki Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; dr hab. n. med. Małgorzatę Pańczyk-Tomaszewską z Katedry i Kliniki Pediatrii i Nefrologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; dr. hab. n. med. Przemysława Sikorę z Kliniki Nefrologii Dziecięcej II Katedry Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie; prof. dr. hab. n. med. Marcina Tkaczyka z Kliniki Pediatrii, Immunologii i Nefrologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Anna Wasilewska, Klinika Pediatrii i Nefrologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, ul. Waszyngtona 17, 15-274 Białystok; e-mail: annwasil@interia.pl

Wprowadzenie

Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest jedną z najczęściej występujących infekcji bakteryjnych w populacji dziecięcej.1 Rozpoznanie zakażenia układu moczowego, szczególnie w okresie wczesnego dzieciństwa, może być trudne ze względu na brak charakterystycznych objawów, a tylko prawidłowe rozpoznanie choroby pozwala na skuteczne leczenie. Nieprawidłowe rozpoznanie, a co za tym idzie niewłaściwe leczenie, może natomiast prowadzić do nawrotów zakażeń układu moczowego i związanych z nimi powikłań. W niniejszym artykule pragniemy przedstawić najczęstsze błędy popełniane w trakcie diagnostyki i leczenia zakażeń układu moczowego u dzieci w codziennej praktyce klinicznej.

W ostatnich latach zmieniły się zasady postępowania z dzieckiem chorym na ZUM o przebiegu gorączkowym i z małym pacjentem, u którego występują nawrotowe zakażenia dróg moczowych. Obserwuje się tendencję do zmniejszania liczby procedur diagnostycznych w tej grupie dzieci w porównaniu z wcześniejszą praktyką.

Zmieniły się również zalecenia dotyczące czasu trwania antybiotykoterapii i wskazania do stosowania profilaktyki ZUM. Obecnie dąży się do skracania czasu stosowania antybiotykoterapii oraz ograniczania wskazań do profilaktyki przeciwzapalnej, w tym zakresie nie ma jednak jednolitego stanowiska.

W związku z tym w 2015 roku grupa ekspertów powołana przez Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) opracowała polskie wytyczne dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, które stanowią podstawę dla poniższego opracowania.

Definicje

W celu ułatwienia analizy tekstu przedstawiamy zastosowane definicje.

Zakażenie górnych dróg moczowych (ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, ostre infekcyjne cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek) – jest to bakteryjne zakażenie obejmujące miedniczkę nerkową i śródmiąższ nerki, charakteryzujące się zazwyczaj ostrym początkiem, temperaturą ciała >38°C, bólem brzucha lub tkliwością w okolicy lędźwiowej (dodatni objaw Goldflama).2,3

Zakażenie dolnych dróg moczowych (zapalenie pęcherza moczowego, cystitis) – jest to stan zapalny pęcherza charakteryzujący się wystąpieniem objawów dyzurycznych, częstymi mikcjami, parciem naglącym, moczeniem, bólem w okolicy nadłonowej, nieprzyjemnym zapachem moczu, niekiedy krwiomoczem.2,3

Należy zaznaczyć, że u dzieci w wieku poniżej 24 miesiąca życia często występują trudności w ustaleniu lokalizacji zakażenia.

Bezobjawowa bakteriuria – jest to występowanie w moczu szczepu bakterii w istotnym mianie, który nie wywołuje odpowiedzi zapalnej układu moczowego.4

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Najczęstsze błędy w postępowaniu diagnostycznym

Jednym z częściej popełnianych błędów jest nierozpoznanie zakażenia układu moczowego u najmłodszych dzieci. Należy podkreślić, że rozpoznanie ZUM w tej grupie [...]

Najczęstsze błędy w leczeniu ZUM u dzieci

Mimo stosunkowo jasno sprecyzowanych kryteriów rozpoznania ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek i zapalenia pęcherza moczowego oraz znanych od lat zasad leczenia w [...]

Najczęstsze błędy w postępowaniu z dzieckiem po przebytym ZUM

W Polsce obserwuje się tendencję do kierowania wszystkich dzieci po przebytym zakażeniu dróg moczowych do poradni nefrologicznej. Jest to spowodowane z [...]
Do góry