W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące specyfiki doznawania stresu u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem skutków narażenia na stres przewlekły i objawów somatycznych, które mogą mu towarzyszyć.

Wprowadzenie

Rozwój każdego człowieka wiąże się z doświadczaniem różnego rodzaju stresorów, poczynając od tych związanych z biologicznymi zmianami zachodzącymi w naszym organizmie, po szeroko rozumiane czynniki środowiskowe i społeczne. Część z nich jest wpisana w normatywny rozwój dzieci i stanowi naturalny element konieczny do osiągania kolejnych etapów w tym procesie. Każdy lekarz mający w swojej praktyce kontakt z dziećmi i młodzieżą powinien mieć wiedzę nie tylko na temat biologicznych wyznaczników rozwoju, ale również dotyczącą zmian i tzw. kryzysów typowych dla normatywnego rozwoju emocjonalnego, poznawczego czy społecznego. Wydaje się, że jako społeczeństwo jesteśmy narażeni na coraz bardziej stresogenne warunki życia i rozwoju. Dotyczy to również dzieci, przed którymi od najwcześniejszych etapów rozwoju stawia się wysokie wymagania, porównując choćby w mediach społecznościowych ich postępy i nakładając na nie zwrotnie kolejne oczekiwania. Z drugiej strony niemała jest też grupa dzieci narażonych na deprywację bodźców stymulujących rozwój czy brak normatywnej więzi z rodzicem. Dotyczy to nie tylko tak zwanych rodzin patologicznych, ale także rodziców wysoko funkcjonujących społecznie, którzy nie zaspokajają emocjonalnych potrzeb swoich dzieci, koncentrując się na materialnym aspekcie rodzicielstwa. Warto w tym miejscu podkreślić znaczenie harmonijnej stymulacji rozwoju, adekwatnej do możliwości i zasobów dziecka. Zarówno nadmierne oczekiwania czy presja, jak i niestawianie żadnych wymagań czy niezapewnianie stymulacji rozwoju będą potencjalnie stresogenne. To, czy przeżywana przez dziecko sytuacja będzie oceniana jako stresująca, zależy od kompetencji, odporności i wrażliwości samego dziecka, ale też od czynników zewnętrznych związanych ze środowiskiem rodzinnym, przedszkolnym czy szkolnym, społecznym czy kulturowym.

W artykule zostaną przedstawione podstawowe informacje dotyczące specyfiki doznawania stresu w tej grupie rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem skutków narażenia na stres o charakterze przewlekłym i objawów somatycznych, które mogą mu towarzyszyć.

Stres i jego rodzaje

Stres, jak definiuje go Selye, jest niespecyficzną reakcją organizmu na czynniki, które są dla niego szkodliwe, czy inaczej na tzw. stresory. Uważał on, że reakcja ta jest zaprogramowana genetycznie i obserwowane objawy wynikają m.in. z nadmierneg...