Lekarz mający do czynienia z pacjentem często chorującym, sięgając po interwencje farmakologiczne, powinien kierować się obiektywnymi danymi naukowymi, potwierdzającymi skuteczność zalecanego leczenia.

Wprowadzenie

Infekcje są integralną częścią procesu rozwoju dziecka. W populacji dziecięcej najczęściej mamy do czynienia z zakażeniami dróg oddechowych, które stanowią główną przyczynę wizyt lekarskich. Największe nasilenie infekcji następuje w okresie jesienno-zimowym; w większości przypadków są to wirusowe zakażenia dróg oddechowych o łagodnym przebiegu. Dotyczą przede wszystkim młodszych dzieci rozpoczynających edukację żłobkowo-przedszkolną, których układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Istotnym problemem zarówno z punktu widzenia pacjenta, jak i jego opiekunów są nie tylko same zakażenia dróg oddechowych, ale także ich nawrotowość. Istnieje wiele czynników wpływających zarówno na odporność przeciwzakaźną, jak i na nawrotowość zakażeń. Wciąż poszukiwane są nowe środki – leki czy suplementy diety powszechnie określane jako immunomodulatory – mające zapobiegać zakażeniom bądź skracać czas trwania choroby. W niniejszym opracowaniu omówiono wybrane czynniki wpływające na odporność przeciwzakaźną oraz przedyskutowano skuteczność wybranych interwencji terapeutycznych w świetle dostępnych badań.

Co to jest odporność przeciwzakaźna?

Obrona organizmu przed mikroorganizmami jest najważniejszą funkcją układu odpornościowego. Na drodze ewolucji nasz układ immunologiczny wykształcił mechanizmy pozwalające na skuteczną (w większości przypadków) eliminację wirusów, bakterii, grzybów i pasożytów z naszego organizmu. W zwalczanie patogenów zaangażowane są mechanizmy nieswoiste (niespecyficzne, wrodzone) oraz swoiste (specyficzne, nabyte). Mechanizmy nieswoiste działają szybko i jako pierwsza linia obrony. Biorą w nich udział komórki żerne, układ dopełniacza, komórki zdolne do spontanicznej cytotoksyczności, interferony. Mechanizmy swoiste są bardziej precyzyjne niż nieswoiste, ale działają nieco później. Zalicza się do nich limfocyty B i wytwarzane przez nie przeciwciała oraz limfocyty T.¹ W obronie przeciwzakaźnej bardzo istotną rolę odgrywają również bariery mechaniczne (ciągłość skóry i błon śluzowych) oraz klirens śluzowo-rzęskowy, który pozwala na usuwanie drobnoustrojów, alergenów i zanieczyszczeń dostających się do dróg oddechowych.

Odporność przeciwzakaźna nabywana jest na dwa zasadnicze sposoby. Na drodze naturalnej – głównie przez przechorowanie – lub w okresie prenatalnym dzięki przekazywanym od matki do płodu przeciwciałom. Odporność wywołana sztucznie to w praktyce odpo...