W przypadku zakażenia rotawirusowego ustalenie rozpoznania, przeprowadzenie podstawowej diagnostyki i wdrożenie odpowiedniego leczenia opierającego się na intensywnym nawodnieniu pacjenta zwykle nie sprawiają trudności praktykującym lekarzom klinicystom, istotne natomiast jest szerzenie wiedzy dotyczącej profilaktyki, czyli zarówno zapobiegania rozwojowi nieżytu żołądkowo-jelitowego o tej etiologii, jak i wdrażania szczepień przeciwko rotawirusom.

Wprowadzenie

Infekcja rotawirusowa (RVGE – rotavirus gastroenteritis) stanowi najczęstszą przyczynę ostrych biegunek wśród dzieci zarówno na świecie, jak i w Polsce. Szczególnie dotyczy to pacjentów poniżej 5 roku życia. Dziecko może zachorować kilkakrotnie w życiu, natomiast każda z kolejnych infekcji zazwyczaj przebiega łagodniej. Rotawirusy (RV – rotavirus), z materiałem genetycznym w postaci nici RNA, należą do rodziny reowirusów (Reoviridae). Obecnie wyróżnia się 9 serogrup (A, B, C, D, E, F, G, H, I)¹ oraz 2 podgrupy (I i II) rotawirusów, z czego serogrupy A, B i C są zakaźne dla ludzi. Serogrupa A stanowi u dzieci główny czynnik etiologiczny biegunki o ciężkim przebiegu. Podgrupy zostały wyróżnione na podstawie wewnętrznej budowy kapsydu – białka VP6. Ponadto najbardziej skrajna powłoka kapsydu wirusowego zawiera dwa białka: VP7 – białko G i VP4 – białko P. Określają one serotyp wirusa i indukują przeciwciała neutralizujące, które prawdopodobnie uczestniczą w ochronie immunologicznej, co zaowocowało stworzeniem szczepionek.² Wirus przenoszony jest drogą fekalno-oralną (tab. 1).

Epidemiologia

Częstość występowania zakażenia rotawirusowego różni się w zależności od regionu świata oraz odporności populacji. W 2013 roku (najświeższe dane World Health Organization opublikowane w kwietniu 2016 roku) na całym świecie 215 000 dzieci poniżej 5 roku życia umarło z powodu odwodnienia w przebiegu biegunki o etiologii rotawirusowej. Szczególnie wysoki wskaźnik śmiertelności występuje w Indiach, Nigerii, Pakistanie i Demokratycznej Republice Konga.³ Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych przed wprowadzeniem powszechnych szczepień przeciwko rotawirusom 80% dzieci poniżej 5 roku życia chorowało corocznie na biegunkę o tej etiologii, z czego 20-60 z nich umierało.⁴ W Europie częstość występowania infekcji rotawirusowej waha się od 25,3% (Grecja) do 63,5% (Norwegia) wśród dzieci chorujących na ostrą biegunkę ze śmiertelnością poniżej 10 dzieci rocznie.⁵ W Polsce zapadalność na infekcję rotawirusową w 2014 i 2015 roku wynosiła odpowiednio 87,8/100 000 mieszkańców oraz 88,21/100 000 mieszkańców i stale utrzymuje się na podobnym poziomie.⁶ Najwięcej zachorowań w naszym klimacie (umiarkowanym) obserwuje się w okresie zimowo-wiosennym (grudzień-maj).⁵ Infekcja rotawirusowa dotyczy głównie dzieci poniżej 5 roku życia, przede wszystkim w wieku od 6 do 24 miesiąca życia, i w tej grupie ma ona najcięższy przebieg.⁷