Zwykły refluks żołądkowo-przełykowy jest u niemowląt zjawiskiem częstym i fizjologicznym, dlatego nie wymaga żadnej diagnostyki ani terapii. Choroba refluksowa występuje zdecydowanie rzadziej i też, ze względów praktycznych, nie wymaga z reguły skomplikowanych badań diagnostycznych – może być rozpoznawana klinicznie.

Wprowadzenie

Wydolność połączenia żołądkowo-przełykowego warunkowana jest szeregiem mechanizmów, z których najistotniejsze są napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES – lower esophageal sphincter), wynoszące fizjologicznie 15-20 mmHg, a także tzw. kąt Hisa, napięcie i położenie odnóg przepony oraz ciśnienie śródbrzuszne działające na podprzeponowy odcinek przełyku. Napięcie LES podlega wpływowi wielu czynników o charakterze genetycznym, hormonalnym, cytokinowym, mediatorowym i środowiskowym (dieta, otyłość, ćwiczenia, palenie tytoniu, alkohol, leki, pozycja we śnie itp.).

Czynnikami obniżającymi napięcie LES, czyli sprzyjającymi wystąpieniu refluksu (GER – gastroesophageal reflux) i choroby refluksowej przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease), są: tłuszcz, mięta, czekolada, kofeina, nikotyna, alkohol, tlenek azotu, wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP – vasoactive intestinal peptide), sekretyna, cholecystokinina, glukagon, progesteron (stąd częstsze występowanie choroby refluksowej u ciężarnych) oraz wiele leków (antycholinergiki, β-mimetyki, teofilina, benzodwuazepiny, opiaty i antagoniści kanału wapniowego, np. werapamil i nifedypina).

Czynnikami podwyższającymi napięcie LES są: gastryna, acetylocholina (oddziaływanie zmienne), noradrenalina, motylina, polipeptyd trzustkowy (PP – pancreatic polypeptide) i substancja P.

Zespół czynników wpływających na napięcie dolnego zwieracza przełyku i liczbę tzw. przemijających rozkurczów dolnego zwieracza przełyku (TLESR – transient LES relaxations), czyli rozkurczów zależnych od połykania i trwających ok. 10 sekund, zobrazowano na rycinie 1. Obecnie wydaje się, że za chorobę refluksową przełyku w zasadniczej – choć niejedynej – mierze odpowiada nadmierna liczba, skądinąd fizjologicznych, TLESR. Większość dzieci z GERD wykazuje ponadto zaburzenia motoryki przełyku, opóźniony klirens przełykowy i opóźnione opróżnianie żołądka.¹

Niezwykle częsty u niemowląt refluks fizjologiczny (2/3 niemowląt w 4 miesiącu życia) od choroby refluksowej różni się występowaniem takich objawów, jak: niechęć do jedzenia, wymioty, brak przyrostów masy ciała, niedokrwistość, niepokój, zaburzeni...

Refluks a choroba refluksowa