W pracy omówiono wytyczne Committee on Infectious Diseases American Academy of Pediatrics (AAP) oraz Committee on Fetus and Newborn AAP, wspierające stanowisko Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) w sprawie podaży pierwszej dawki szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w czasie do 24 godzin po porodzie wszystkim stabilnym klinicznie noworodkom o masie urodzeniowej równej lub większej niż 2000 g. Artykuł zatytułowany „Elimination of perinatal hepatitis B: providing the first vaccine dose within 24 hours of birth” ukazał się we wrześniu 2017 roku w czasopiśmie „Pediatrics” [2017;140(3):e20171870].

Wprowadzenie

W Stanach Zjednoczonych notuje się rocznie około 1000 przypadków nowych zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus) nabywanych w okresie okołoporodowym, mimo powszechnych szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) prowadzonych od 1982 roku. W wyniku rutynowych szczepień uzyskano zmniejszenie liczby notowanych przypadków nowych zakażeń HBV o blisko 90%, ale nie udało się wyeliminować choroby. Zasadniczym problemem zakażeń HBV nabytych w okresie okołoporodowym lub w pierwszym roku życia dziecka jest to, że proces zapalny wątroby toczy się skrycie i przewlekle, bez objawów klinicznych lub z objawami skąpymi i niespecyficznymi. Prowadzi to w kolejnych latach życia do postępującego włóknienia wątroby, a w konsekwencji u 25% nieleczonych chorych może dojść do zgonu z powodu raka wątrobowokomórkowego lub marskości wątroby. Ryzyko rozwoju przewlekłego WZW B jest tym większe, im młodsze jest dziecko w chwili nabycia zakażenia – w wieku noworodkowym wynosi 80-90%, u niemowląt 30-60%, a u osoby dorosłej 5%.

Głównym celem szczepienia noworodków w pierwszej dobie życia jest zatem ochrona przed rozwojem przewlekłego zakażenia HBV. Nabycie zakażenia na drodze wertykalnej zależy od kilku czynników, z których zasadniczy jest status immunologiczny oraz wiremia HBV u kobiety w okresie okołoporodowym. Ryzyko przeniesienia zakażenia z matki HBsAg-pozytywnej i HBeAg-negatywnej na dziecko, bez stosowania profilaktyki poekspozycyjnej u dziecka, jest dość duże – szacuje się je na 30%. Zwiększa się ono do około 85%, jeżeli matka jest HBsAg-pozytywna i HBeAg-pozytywna (marker zakaźności), i wynosi blisko 100% u kobiet HBsAg- i HBeAg-pozytywnych z wiremią HBV powyżej 10⁸ kopii/ml. Niestety, zarówno w USA, jak i w Polsce zdarza się, że ciężarna, zgłaszając się do porodu, nie ma świadomości tego, czy jest zakażona HBV, czy nie. Nie da się wówczas określić rzeczywistego ryzyka transmisji zakażenia na jej dziecko. Podanie szczepionki w pierwszej dobie życia zapewnia istotną ochronę noworodkom urodzonym przez kobiety zakażone HBV, ale nieświadome swojej choroby. Brak świadomości zakażenia HBV może wynikać między innymi z niewykonywania badań przesiewowych w czasie ciąży lub błędnej interpretacji wyników, a także nieprzekazania informacji o dodatnich wynikach personelowi sprawującemu opiekę nad rodzącą i jej dzieckiem. Ponadto wyniki testów mogą być fałszywie ujemne. Amerykańska Immunization Action Coalition odnotowała ponad 500 błędów dotyczących profilaktyki zakażeń HBV w latach 1999-2002.