prof. dr hab. n. med. Jarosław Peregud-Pogorzelski

Szanowni Państwo!

Przekazujemy kolejny ciekawy numer „Pediatrii po Dyplomie”. Znalazło się w nim kilka artykułów zasługujących na szczególną rekomendację.

Gorączka jest najczęstszym objawem skłaniającym rodziców/opiekunów do poszukiwania pomocy medycznej. Stwierdzenie, że „dzieci często gorączkują”, jest jak najbardziej prawdziwe. Ten powszechny symptom może być przejściowy, bez znaczenia klinicznego, jak również towarzyszyć chorobie zagrażającej życiu. Zachęcam Państwa do zapoznania się z artykułem „Gorączka u małego dziecka – od urodzenia do 5 roku życia”, w którym omówiono postępowanie z gorączkującym noworodkiem, niemowlęciem i młodszym dzieckiem w świetle rekomendacji National Institute for Health and Care Excellence z 2019 roku.

W 2015 roku niedotlenienie związane z powikłaniami okołoporodowymi było drugą najczęstszą przyczyną śmierci noworodków na świecie, z szacowaną częstością zgonów 4,5 na 1000 żywych urodzeń. Wprawdzie w latach 2000-2015 spadek liczby zgonów z tego powodu odpowiadał aż 34-procentowej całkowitej redukcji umieralności w pierwszych 28 dniach życia, jednak niedotlenienie okołoporodowe wciąż jest istotnym problemem neonatologii. Mimo ciągłego rozwoju tej dziedziny medycyny zarówno w Polsce, jak i na świecie asfiksja nadal stanowi przyczynę wielu powikłań narządowych oraz trwałej niepełnosprawności, dlatego polecam Państwa uwadze opracowanie „Niedotlenienie okołoporodowe – przyczyny, obraz kliniczny, leczenie, konsekwencje”.

W Polsce w ciągu ostatnich 30 lat zapadalność na cukrzycę typu 1 u dzieci wzrosła 5-krotnie, co czyni tę chorobę jedną z najczęstszych w tej populacji i powoduje, że prawie każdy lekarz pediatra spotkał lub spotka pacjenta z cukrzycą. Mimo postępów w jej leczeniu chorzy nadal są narażeni na występowanie ostrych powikłań stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Dlatego polecam artykuł „Ostre powikłania cukrzycy u dzieci”, w którym przedstawiono algorytmy postępowania w przypadku hipoglikemii oraz ostrych stanów hiperglikemicznych: cukrzycowej kwasicy ketonowej i stanu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego mogących mieć bardzo dynamiczny przebieg.

Celiakia to przewlekła enteropatia o podłożu autoimmunologicznym występująca u osób predysponowanych genetycznie (nosicielstwo HLA-DQ2 i HLA-DQ8) w odpowiedzi na gluten zawarty w diecie. Jej diagnostyka obejmuje: wywiad, badanie przedmiotowe, badania laboratoryjne, w tym testy serologiczne i badanie genetyczne, oraz ocenę histopatologiczną bioptatów dwunastnicy. Żadne z tych danych klinicznych nie może jednak stanowić wyłącznego kryterium pozwalającego na rozpoznanie tej choroby. W artykule „Celiakia u dzieci – obraz kliniczny i standardy postępowania diagnostycznego” dokonano przeglądu narzędzi pomocnych w diagnostyce celiakii i zwrócono uwagę na zróżnicowany obraz kliniczny tej choroby u dzieci, a także przedstawiono zasady jej rozpoznawania według wytycznych European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition z 2020 roku.

Ciężkie infekcje pneumokokowe obejmują: zapalenie płuc i opłucnej, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz sepsę. Dodatkowo pneumokoki powodują infekcje, które zazwyczaj przebiegają łagodniej, takie jak: zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok i zapalenie oskrzeli. W artykule „Obowiązkowe i zalecane szczepienia przeciwko pneumokokom w różnych grupach wiekowych” zaprezentowano korzyści dla poszczególnych grup pacjentów wynikające ze stosowania szczepień przeciw pneumokokom.

Choroby wieku dziecięcego objawiające się postępującym upośledzeniem rozwoju są rzadkie, jednak stwarzają poważny problem ze względu na ciężki przebieg i trudności diagnostyczne. Ich rozpoznanie i leczenie powinny być prowadzone w ścisłej współpracy lekarza specjalisty z lekarzem podstawowej opieki medycznej, a niejednokrotnie także ze specjalistą z zakresu medycyny paliatywnej. Szczególnie istotne jest rozpoznanie tych schorzeń, w których istnieją możliwości skutecznego leczenia. W ostatnich latach wzrosła liczba terapii rejestrowanych w chorobach rzadkich i – co za tym idzie – rośnie liczba chorych, dla których wczesna właściwa diagnoza będzie miała fundamentalne znaczenie. Z artykułu „Postępujące upośledzenie rozwoju” dowiedzą się Państwo, jak powinniśmy postępować w takich przypadkach.

Zachęcam Państwa także do zapoznania się z pozostałymi, bardzo interesującymi doniesieniami zawartymi w prezentowanym wydaniu „Pediatrii po Dyplomie”.

Serdecznie zapraszam Państwa do lektury.