Ząbkowanie to proces fizjologiczny

Erupcja zębów uważana jest za zjawisko fizjologiczne, a przebieg wyrzynania jest jednym z mierników rozwoju fizycznego dziecka. Zaburzenia w procesie ząbkowania mogą zatem świadczyć o nieprawidłowym rozwoju bądź być pierwszym klinicznym objawem obecności patologii ogólnych lub miejscowych w jamie ustnej¹.

Uważa się, że geny (c-Fos) są odpowiedzialne w ponad 70% za przebieg erupcji zębów. Potwierdzono znaczenie roli kodu genetycznego w wyrzynaniu zębów siecznych mlecznych, a tym samym wskazano na znikomą rolę czynników środowiskowych^1,2. Do pozostałych czynników regulujących przebieg wyrzynania zębów należą m.in.: hormony (hormon wzrostu, hormony tarczycy i przytarczyc), czynniki wzrostu (epidermalny czynnik wzrostu [EGF – epidermal growth factor], czynnik stymulujący tworzenie kolonii makrofagów [CSF1 – colony-stimulating factor 1], transformujący czynnik wzrostu β1 [TGFβ1 – transforming growth factor β1]), cytokiny (interleukiny [IL]: IL1α, IL1β, IL10; czynnik martwicy nowotworu α [TNFα – tumor necrosis factor α]) oraz białko zależne od parathormonu (PTHrP – parathyroid hormone-related protein), białko chemotaktyczne monocytów 1 (MCP1 – monocyte chemoattractant protein-1/CCL2 – chemokine [C-C motif] ligand 2) czy przeciwciała klasy A (IgA). Proces erupcji obejmuje długotrwałe, dynamiczne zmiany zachodzące przed wyrznięciem i po ukazaniu się zęba w jamie ustnej. Dotyczą one zarówno samego zęba, jak i tkanek otaczających³. Z punktu widzenia przebiegu ząbkowania proces ten obejmuje trzy etapy (tab. 1)⁴. Ze względu na termin rozpoczęcia wyrzynania pierwszego zęba wyróżnione zostały tzw. grupy ząbkowania (tab. 2)⁵.

Dla ułatwienia pracy klinicystów opracowane zostały reguły ułatwiające szybką ocenę terminów wyrzynania zębów (tab. 3).

Objawy towarzyszące ząbkowaniu

Symptomy towarzyszące ząbkowaniu można podzielić na miejscowe (manifestujące się w jamie ustnej) oraz ogólnoustrojowe (tab. 4)^6,7.

Zasinienie błony śluzowej nad wyrzynającym się zębem może być skutkiem wylewu (krwiaka podśluzówkowego) lub torbieli wyrzynającego się zęba. Zawsze wymaga obserwacji, a brak erupcji zęba w ciągu 4-6 tygodni jest wskazaniem do interwencji (ryc. 1)....

Niekiedy podczas zabiegów higienicznych opiekunowie dziecka zauważają zmiany na dziąsłach o charakterze białych wypukłości – najczęściej są to tzw. guzki Bohna (ryc. 5). Nie wymagają one interwencji i nie są związane z procesem wyrzynania zębów. S...